logo

trugen jacn

ÇİN,UYGURLARIN SOSYAL YAŞAMININ CANLI MÜZESİ TARİHİ YARKENT’İ TAHRİP VE YOK ETTİ

خىتاي دائىرىلىرىنىڭ ئۇيغۇر رايونىدىكى 15 مەدەنىيەت تۈرىنىڭ قوغدىلىدىغانلىقىنى ئېلان قىلىشى دىققەت قوزغىدى

UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

Doğu Türkistan’ın ezici çoğunluk nüfusunu teşkil eden Uygur Türklerinin  yakın tarihinde önemli  roller oynayan Saidiye  Hanlığının  başkenti  kadim ve tarihi Yarkent şehri Uygur Türklerinin sosyal hayatının bir canlı müzesi  özelliği ile öne çıkmıştır. Çin işgal yönetimi Doğu Türkistan’ın  bu en  eski  ve kadim Kentini, sözde “Geri Kalmış ve Fakir  ve  Çok eski yerleşim yerleri” iddiası ile   yıkarak  tamamen  yok etti.  Çinli işgalcılar  Eskişehir(Konaşeher) olarak bilinen kentin kadim ve geleneksel  mimarı ve yerleşim yapısını yok etmek için yıkımlara  Nisan 2018’de başladı. Yıkım projesi sırasında evleri tahrip ve yok edilen  yaklaşık 50 bin Uygur Türkü  kentin  başka yerlerine  göç ettirildi.

Uygur Sosyal yaşamının yaşayan müzesi  Olan Yarkent’in  Yok Edilmesi Çin’in Uygurları her şekilde yok etme stratejisinin Özüdür

Özgür Asya radyosunun   Yarkent Eskişehir bölgesinin yıkılarak yok edilmesi ile ilgili  haber yorumunda  şu ifadelere yer alıyor ;   ” Çin İşgal yönetiminin  Yarkent- Eskişehir bölgesini yıkarak yok etmesinin  esas amacının Uygur sosyal yaşamının yaşayan müzesi olarak kabul edilen  Kentin  tarihi ve kadim bu bölgesinin  Çin’in Uygurları her şekilde yok etme stratejisinin özünü ortaya koyuyor. İki yıl önce telefonla Yarkent’ten aldığımız haberlere göre Çinlilerin Yarkent’in kadim yerleşim bölgelerinden  Bağ Mahallesi ile onun karşısındaki  Surlarının dışında bulunan  Hanekah Dervazasi(Hanegah Kapısı)’da bulunan tarihi  Doğan(Duhan)Paşa Mezarlık kompleksinin taşınmaya başladığı bilgisine ulaşılmıştı. Araştırmalarımız  sırasında, Yarkent’ı korumak amacı ile  binlerce yıl önce inşa edilen  surların(Sipil’in  )”Kraliçe Kapısı”  olarak da bilinen   kısmından başlamak üzere  antik  Doğan Paşa mezarlık Kompleksi  da dahil olmak üzere Eskişehir bölgesindeki dükkanlar, evler ve  Uygurların kadim yerleşim ve mimari özelliklerini taşıyan  bütün yapıların  yıkılarak  yok edildiğini ortaya koymuştur.”

CAMİLERİ BAR YAPTILAR

İpek Yolunun Gülistanı Yarkent’in tarihi Kadim Bölgesi  Yer Yüzünden Silindi

Ecdatlarımızca  keşfedilen tarihi ipek yolu üzerinde adeta bir bostanlık veya gülistanlık gibi  insana huzur ve mutluluk bahşeden bu güzel kent, deve kervanlarını ve dünyanın dört bir yanından gelen çeşitli milletlere mensup Tüccarları ağırlıyor ve  çeşitli  kültür ve medeniyetlerin kaynaşmasını sağlıyordu.  Yarkent ırmağının suladığı bereketli toprakların bulunduğu bu kadim  kent, jeostratejik  konumu ve tarihteki rolü itibariyle Çinli işgalcıların kin ve nefretinin  daima odağında yer almıştır.

ÇKP İşgal yönetimi Uygur Türklerinin son en büyük ve   uzun süre yaşayan (yaklaşık 200 yıl) bölge  tarihine derin izler bırakan Yarkent kentini işgalinden 6 yıl sonra 1955’de il seviyesinden İlçe seviyesine indirgeyerek ilk intikamını aldı. İşgalcıların her zaman ve süreçte hışmına ve baskılarına maruz kaldı. Özellikle geri bırakıldı.Halkı tahkir edilerek aşağılandı. Günümüzde ise, bu tarihi kent  “ Geri Kalmış-Fakir  ve Eski Bir Kent-Bölge ” olduğu iddiası ile fakir bir bölge”  gerekçeleri ile  eski yerleşim yerleri, yüzlerce yıllık,Camiler,Medreseler Mezarlıklar,Uygurların kadim mimarı ve diğer özelliklerini yansıtan evler işgalcılarca yıkılarak yok edildi.Yüzlerce yıldır  özgün kültürlerini örf adet -gelenek ve göreneklerini birlikte  yaşayarak koruyan  cemaat ve topluluklar zorla göç ettirilerek dağıtıldı.  Uygurlar  kendilerine tamamen yabancı  etnik Han Çinlilerinin günlük yaşamlarına uygun  olarak inşa edilen kibrit kutusu gibi  yüksek  katlı Çin tipi  apartmanlara taşınmaya zorlandı. Böylece yüzyıllardır İpek Yolu üzerinde  Gülistan(Gül bahçesi)  gibi insanın içini açan mutlu eden  en müreffeh vaha kentlerinden biri olan Yarkent’in kadim  Eski Şehir bölgesi  yıkıldı ve yeryüzünden silindi.

Çin İşgal Yönetimi 2017 ‘de  Uygurlara karşı Fiziki Soykırımla ile Birlikte Kültür  Soykırımına da Hız Verdi

Çin işgal yönetimi 01 Nisan 2017’de sadece Doğu Türkistan Türklerine karşı uygulanmak üzere sözde Eyalet Halk Kurultayı’ndan çıkardığı 17 bölüm ve 50 maddeden oluşan  “Aşırılık ve Terörle Savaş Yasası” ile birlikte Uygurlara yönelik  fiziki soykırım suçlarına ek olarak  Kültür soykırımına da hız verdiler. Doğu Türkistan genelinde  Türklerin eski kültür ve medeniyetlerine ait ne varsa hepisine birden savaş açtı. Dini ve milli kimliklerinin yanında eski kültüre ait ne varsa,dini ibadet yerleri,Camiler Medreseler,kadim mimari uslup ile inşa edilen evler  tahrip edildi. Kur’ani kerim başta olmak üzere dini eserler  Uygurların tarih ve  edebiyatına ait  eserleri ile  onların  milli kimliği yansıtan her türlü kitaplar romanlar ve her türlü yayınlar  yasaklar  listesine alındı, bulunduranlar  Bölücü-Devlet Düşmanı ilan edildi.Bunların tamamı evlerden zorla  toplatılarak meydanlarda yakılarak yok edildi

Uydu görüntülerine göre Çin Doğu Türkistan'da 2 yılda 31 camiyi yıktı

Araştırmacı Ryan Tam’in  Tarihi Yarkent Kenti Hakkındaki Görüşleri 

İngiltere’nin önde gelen  eğitim kurumlarından Manchster Ün. öğretim üyesi  ve Çin ve Doğu Türkistan konusundaki araştırma ve çalışmaları ile tanınan Prof.Dr. Ryan Tam  Sup China adlı haber portalında yayınladığı ” Doğu Türkistan(Xinjiang) Neden  Hanların Yerleştiği En kalabalık Çin kolonisi oldu ?” başlıklı makalesinde şu çarpıcı ifadelere yer veriyor : ”  Çin’in Uygur bölgesindeki sömürgeciliğinin yöntemleri; 1-) Bölgenin kaynaklarına el koyma 2-) Ayırıştırıcı,baskıcı ve etnik  egemenlik kurma 3-)  Han Çinlilerinin  sürekli olarak bölgeye göçmen olarak   yerleştirilmesi gibi üç ayırt edici özellik taşıyan bir politika izlemektedir.  Kadim Yarkent şehri  Uygurların tarihsel olarak gelenek görenek ve kültürlerini sürdürdükleri özgün  bölgeleri başında gelmektedir.  Ayrıca Yarkent,Araştırmacıların, Uygur Kültürü üzerinde çalışan   uzmanların ve Uygur diasporasında yaşayanların  en çok ziyaret ettiği  antik  şehirlerden  birisidir.

Çin’in Yarkent’in  tarihi Mekanlarını  Turistik Yerlere dönüştürmesi  Sadece Kültürel Soykırımın Üstünü Örtme  Amacı  Taşımaktadır

Çin yönetiminin Yarkent’i  Turizim bölgessine dönüştürmesi ve Çinli Turistlere açmasının  bölgede yaşayan Uygurlara hiç bir getirisi yoktur. Bu turizm faaliyetlerinde çalışan ve bu sektörden  çıkar sağlayanların tamamı etnik Çinlilerdir. Çin yönetimi  işsiz kalan etnik Çinlilere  iş bulmak, onlara ekonomik çıkar ve böylesi iş imkanları temin ederek onları maddi olarak destekleyerek  bölgeyi göç ve yerleşmelerini teşvik etmektedir.  Yarknet başta bölgedeki turizm faaliyetleri  Çin hükümetine ve etnik  Çinli göçmenlere fayda sağlamayı amaçladığını düşünüyorum. 2000’li yıllarda Yarkent’i  ziyaret ettiğimde Yarkent caddelerinde  otantik  Pazar Pazarlarında,  muhteşem Uygur müziklerin çalındığı ve turistlerin zevkle izleyip dinledikleri bir kentti.Ayrıca.sakak ve pazarlarda Uygurlara özgün her türlü hediyelik eşyalar,başlıklar(Doppalar) geleneksel  el tezgahlarında dokunan  ipek kumaşlar her türden değerli tarihi kitapların bulunabildiği çok popüler bir pazardı.  Günümüzde ise, Çin bu güzellikleri yasaklayarak, engelleyerek tahrip ederek yok etmiş bulunuyor. Şimdi bu pazarların hepsi  tarihe karışmıştir. Çin hükümeti, sadece Yarkent’te değil,  Uygur Bölgesi’ndeki geleneksel tarihi değere sahip tüm yerlerin Çin tarzı şehirlere dönüşümünü hızlandırıyor. Uygurların tarihi  ve kültürünü ifade eden bu yerlerden endişe duyuyorlar. Bu  sebeple Çin yönetimi  Kaşgar, Yarkent,Hoten gibi  Uygurların yoğun olarak yaşadığı diğer yerlerin nüfus yapısını değiştirmeye ve Uygur nüfusunu dağıtarak, eriterek  yok etmeye  çalışıyorlar.

Çin yönetiminin Bölgeyi Turizme kazandırmak ve geliştirmek  projeleri ve buna yönelik Propagandaları aslında “Çin  Uygurların çoğunlukta yaşadığı bu kentlere  yönelik yürüttüğü kültürel soykırım uygulamalarının ve ve     yıkımlarının üstünü örtmektir.  Çin işgal yönetiminin esas  ve gizli  amaç ve  hedefi  Uygurların  Kültür ve medeniyetini yok  etmek olduğu kolayca anlaşılacaktır.

Prof.Dr.Ryan Tam  Özgür Asya radyosuna verdiği bir raportajinda da  : “Çin’in Uygurların  antik kentlerinden Yarkent’in Eskişehir bölgesini  yok etme planını çok eskiden uygulamaya  başlatmıştı. 2019’da Yarkent kentinin eskişehir bölgesinin tamamını yıkarak bu planını  tam olarak gerçekleştirmiştir” ifadelerine yer verdi.

Meet the man China is desperate to silence

Dr.Adrian Zenz : Kadim Yarkent Kentinin yok edilmesi  sade Uygurlar için değil, İnsanlık için de bir kayıptır. 

Alman asıllı Teolog ve Araştırmacı Çin’in Doğu Türkistan’daki kurduğu Çin tiipi toplama kampları ve tutuklulara yapılan insanlık dışı muamelerle ile ilgi çalışmaları ile öne çıkan  Dr.Adrian Zenz, Kadim Yarkent’in tahrip edilerek yok edilmesini şu  sözlerle eleştirdi : ” Çin yönetiminin Uygur  bölgesi topraklarında Uygurların kadim antik ve tarihi  kent ve yerleşim yerleri ile yollarını( caddenin) sözde ” Kentsel Yeniden Yapılanma ” bahanesiyle  özellikle  tahrip  ederek yok  sadece Uygurlar için değil, tüm insanlık için büyük bir kayıp olduğuna inanıyorum.  Uygur bölgesinde adeta canlı bir müze  olarak  kadim ve özgün Uygur kültürünü yansıtan  bu kenti yıkarak yok etmesi  büyük ölçüde Çin’in Uygur  bölgesindeki  kültürel soykırım  ve asimilasyon politikasının  bir diğer şeklidir. Ayrıca,Çin’in Uygurları toptan  imha politikası, Uygurları tüm etnik özelliklerini değiştirerek  tamamen etnik Han Çinlisine   dönüştürerek Çinlileştirme çalışması, onları Çin tipi Toplama kamplarına hapsetmesi, kültürlerini gelecek nesillere aktarmalarını engellemesi, Uygurların   nüfus çoğunluğunu yok etme çabaları  onların güneydeki Tarım bölgesinde  etki ve  hakimiyetini  tamamen yok etmeyi ve bölgeye daha fazla Çinlileştirmeyi  amaçlamaktır.

Bir ayakta ve anıt görseli olabilir

Dr.Zenz Çin, Yarkent Nüfusunun %16’ni Toplama Kamplarında Tutuyor

Uygur bölgesi ve diasporası ile ilgili çalışmaları ile öne çıkan Dr.Adrian Zenz  Yarkent ile ilgili açıklamalarını  şöyle sürdürdü : “2018’de Yarkent’e bağlı  6 bölgeninin ÇKP idari Biriminin resmi kayıtlarına göre bu bölgede yaşayan  3.224 kayıtlı yetişkin Uygur’un  yaklaşık % 16’sının  gözaltına alınarak Tin tipi toplama  kampları, hapishanelerde veya gözaltı merkezlerinde hapsedildiğini gösteriyor. Çin işgal yönetiminin bu resmi rakamlarına  göre, Çin hükümeti  bu asimilasyon polikitalarını sürdürürse önümüzdeki 20 yıl boyunca en az dört buçuk milyon Uygur ortadan kaldırılmış(yok edilmiş) olacaktır.

Dr.Adrian  Zenz bu  konudaki araştırma raporunu 10-13 Eylül 2021’de 2. oturumu yapılan   Londra’daki bağımsız Uygur Mahkemesine kanıt olarak da  sunmuştur.

ÇKP İşgal Yönetiminin İşbirlikçisi   Ferhat :  Yarkent’in Eskişehir Bölgesinde 48.7 bin aile’de Toplam 219 bin Kişi  Göç Ettirildi

Çin işgal yönetiminin işbirlikçisi, Yarkent İlçe ÇKP Teşkilatı Propaganda Komitesi Genel sekreteri Yardımcısı Muratcan Ferhat  kurumsal internet sitesinde şunları açıkladı. ”   İlçemiz Halk Hükümeti Yarkent’in Eskişehir bölgesindeki “Eski ve düzensiz Yerleşimleri ”  yıkmaya  ilk olarak  Nisan  2018’de Kazancı Koçası(Sokağından)’dan  başlamıştır.  Yıkılan bu bölgede toplamda  48 bin 669 hanede  219 bin kişi yaşıyordu.  Partimizin(ÇKP’nin)  Kültür Turizmi endüstrisinin geliştirilmesi programı çerçevesinde bölgedeki eski ve kötü görünümlü binaları yıkarak yerlerine yeni ve modern binalar yaparak bu programı gerçekleştirdik.” dedi.

Doğu Türkistan'da Çin camileri yıkıyor

Yarkent Doğu Türkistan’da Uygurların Yoğun olarak Yaşadığı En Büyük İlçe 

İlk yerleşimi M.Ö.yıllara kadar dayanan Yarkent,  Uygur nüfusunun  en yoğun ve kalabalık olarak yaşadığı   bölgenin  en büyük  İlçelerinden birisidir.  Çin işgal yönetimi  son yıllarda  Kaşgar,Aksu ,Yarkent ve  Hoten’in de içinde bulunduğu bu şehirlerde yaşayan  Uygurların nüfusunu  dağıtmak için her türlü yöntemlere baş vurmaktadır. Onların nesillerini azaltmak için doğum yaşındaki Uygur Kadınları zorla kısırlaştırmakta.kabul etmeyenleri Toplama Kamplarına hapsetmektedir.  Özellikle işsiz ve aşsız bıraktıkları Uygur gençlerini Merkezi Çin’deki endüstri bölgelerine ucuz iş gücü olarak büyük propagandalarla  yollamakta ve Uygurların etnik olarak çoğalmalarını baltalamak için  akla gelebilecek çeşitli yollara başvurmaktadır.

 

Çin'in Uygur Türklerine yaptığı zulüm bir haftadır İsveç ve Dünya basınında | World Uyghur Congress | Dünya Uygur Kurultayı

Yarkent, Çinli Turistlerin En Çok Ziyaret Ettikleri Kentlerden

Uygur Saidiye Devletine başkentlık yapmış olan bu kent Çinli Turistlerin en çok ziyaret ettikleri bir kent haline gelmiştir. Saidiye  Hükümdarlarının medfun bulundukları  kadim Altunluk Mezarlık Kompleksi,Uygur Türklerinin  müzik şaheseri olan  12.mukamı toplayarak  Sistemleştirerek notaya aldıran   Saidiye  Devletinin 2. Sultanı Abdurreşit Han’ın  Hanışı( Eşi)   aynı zamanda Nefisi mahlası ile Şiirler yazan şaire ve Edip,Bestekar Melike  Amannisa Hanım’in  Anıtsal Türbesi ve  Çiltenlerim(Kırk Canlarım)  olarak bilinen  yüzlerce yıllık   din alimleri, Tasavvüf büyüklerinin Türbeleri ve anıt Mezarların  yer aldığı mezarlıklar kompleksi  Çinli turistlerle  dolup taşıyor. Ayrıca, Reste adı verilen tarihi Eskişehir bölgesinin  ana caddesinin  her iki yanındaki eski  ve özgün  mimari özelliklere sahip evler  üstleri kapalı ve birbirlerine geçilebilen  sokaklar ile  öne çıkmaktadır.

Bu turisttik  bölgede Uygurları algıladığında sinyal veren özel Yüz tanıma  aygıtları ve gözetleme  kameralarıyla insanların hareketlerini günde 7/24 saat izleyen elektronik  sistemler  ve her 300 m.’de kurulu polis kontrol noktaları ile   insanlar gözetilmekte ve kontrol altında tutulmaktadır.

TEŞEKKÜR : bu yazı Özgür Asya Radyosu’nun Yarkent’in yıkımı ile ilgili yaptığı  bir araştırmadan yararlanılarak  hazırlanmıştır.  Özgür Asya Radyosu (rfa.org/Uyghur)  çalışanı Gazeteci Sayın Gülçehre Kayyum Hoca’ya teşekkürler.
Share
712 Kez Görüntülendi.