Çin  yönetimi tarafından bölücülük suçlamasıyla ömür boyu hapse mahkum edilen Uygur fikir ve bilim insanı İlham Tohti, Liberal International adlı kuruluş tarafından “2017 Özgürlük Ödülü”ne layık görüldü.

Liberal International İnsan Hakları direktörü Markus Löning: “Profesöt İlham Tohti, bir hümanistin entelektüel ve sıcak kalbiyle, hukukun üstünlüğünü keskin sözlerle Çin’de savunmuştu” dedi. Bulgaristan Türklerinden olan, Avrupa Parlamentosu ve Liberal International üyesi İlhan Küçük de paylaştığı sosyal medya (Twitter) mesajında: “Bu ödülün İlham Tohti’ye verilmesi ile gurur duyuyorum” açıklamasında bulundu,

İlham Tohti, Pekin’de Minzu Üniversitesi’nde ekonomi profesörlüğü görevindeyken, 2009 yılında yaşanan Ürümçi katliamı sonrası “Uyghur Online” adlı bir site kurarak bölgede yaşananları irdelemeye başlamıştı.

İlham Tohti, aşırıcı (radikal) bir milliyetçi olmadığını ve Uygurlar ile Çinlilerin bir arada yaşaması için gereken ve bizzat Çin’in anayasasında bulunan hükümlerin uygulamaya konulması gerektiğini ifade ediyordu. Ürümçi katliamı sonrası sömürge valisi Bekri’yi suçlayan makalesinin ardından kendisinden haber alınamadı. 8 Temmuz tarihinde Özgür Asya Radyosu, Tohti’nin tutuklandığını bildirdi. Daha sonrasında Çin’deki Tibetli ve Hong Konglu aktivistlerin girişimi ile uluslarası çapta bir imza kampanyası başlatıldı. İlham Tohti, 23 Ağustos tarihinde ABD Başkanı Barack Obama’nın girişimleriyle serbest bırakıldı. Ancak serbest bırakılışından sonra kendisinin ve ailesinin Pekin’den çıkışına izin verilmedi.

Tohti, Ocak 2014’te ise yeniden tutuklandı. Annesi ile beraber evinde gözaltına alınan Tohti, Doğu Türkistan’daki bir hapishaneye nakledildi. 23 Eylül’de ise mahkeme tarafından bölücülük suçlamaları ile ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Uluslararası Af Örgütü, Tohti’nin avukatlarının delillere ulaşımının engellendiğini, altı ay boyunca avukatların Tohti ile görüşmesine izin verilmediğini, bu şekilde yapılan yargılamanın hukuku katletmekten öteye geçmediğini kaydetti.