HAPİSTEKİ LİDER İLHAM TOHTİ’DEN ‘’YOLUM VE GAYEM, UYGUR TÜRKLERİ VE ÇİN MESELESİ”

Doğu Türkistanlı bir bilim adamı,Uygur Demokrasi ve Hukuk Hareketi Lideri ve Uygurların vicdanı olarak anılan ve Ocak 2014’ten beri  Müebbet hapis cezasına çarptırılarak Çin zindanlarında tutulan Doç.Dr.İlham Tohtı’nın görüş,açıklama ve makalelerinden derlenen ve  bir süre önce Şira yayınları tarafından yayınlanan “YOLUM VE GAYEM” adlı kitabını tanıtım amacı ile kaleme aldığımız yazı’yı  aşağıda bilgilerinize sunuyorum.

Mirkamil KAŞGARLI
Uygur Türklerinin işgalci Çin anayasasında belirlenen haklarının doğru bir şekilde uygulanmasını isteyen ve yasal yollarla savunan yazıları yüzünden müebbet hapis cezasına çarptırılan, Pekin Merkezi Milletler Üniversitesi öğretim Üyesi Prof Dr. İlham Tohti’nin Uygur sorunu ile Çin gerçeğini ve kendisinin bu konudaki görüşlerini bütün ayrıntıları ile ortaya koyan kitabı Şira yayınları tarafından yayınlandı.
Kendi topraklarında köle gibi yaşayan Uygur Türklerinin var olma mücadelesinin sembolü olan ve Uygurların 20. yüzyıldaki “Mandelası” ve ” Mir Sultan Galiyev’i olarak da tanılmakta olan Prof Dr. İlham Tohti, halen Urumçi’de hükümlü olarak çile çekmektedir. İlham Tohtı bütün bu olumsuz şartlara rağmen hak, hukuk ve özgürlük mücadelesini parmaklıklar ardında da büyük bir cesaret ve özveri ile sürdürmeye çalışmaktadır.
bu kitapta Dr. İlham Tohti’nin fikir ve düşüncelerini yansıtan bazı makaleleri ile seçilmiş bir kısım akademik yazıları ve dış basına vermiş olduğu bazı söyleyişleri yer almaktadır. Dr. İlham Tohti, “Benim Gayem ve Hayat Yolum” adlı bu kitabında, patlamaya hazır bir barut fıçısına dönüşmüş olan Doğu Türkistan’daki etnik sorunun ne denli tehlikeli boyutlara ulaştığını bunun nedenleri, sonuçları hakkında görüşlerini gerçek verilerle ve kanıtlarla gözler önüne sermiştir. Çin’in Milli (Azınlıklar) politikası ve Uygur toplumun bugünkü durumunu öğrenmek ve bu konuda akademik araştırmalar yapmak isteyenler için bu kitap ilk el kaynak olmakla beraber, sosyoloji alanında Uygurların toplumsal yapısı konusunda bir Uygur akademisyen tarafından yazılmış olan kapsamlı ve derinliklere sahip araştırmaları içermektedir.

Prof Dr. İlham Tohti kim?
Prof Dr. İlham Tohti, Pekin’de Merkezi Milletler Üniversitesi İktisat ve Hukuk profesörü olarak çalışırken, diğer yandan . Çin Anayasası ve Sözde “Bölgesel Milli Özerklik Yasası”nın Doğu Türkistan’da doğru bir şekilde uygulanmasını talep ettiği için tutuklandığı tarihe kadar yaklaşık 20 yıl boyunca amansız bir mücadele vermiştir. Yaptığı çalışmalar ve savunduğu fikir ve görüşler dolayısıyla Uygur Türkleri tarafından “Uygurların Vicdanı” olarak anılmaktadır. Tohti, 5 Ocak 2014 tarihinde Pekin’deki evinde tutuklanmış, 19-23 Eylül 2014 tarihleri arasında Urumçi’deki Çin bölgesel Mahkemesince yargılanmış ve bölücülükle suçlanarak müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır. Şu anda Urumçi cezaevinde tek kişilik hücrede tutulmaktadır.

Mahkeme sırasında ABD Dış İşleri Bakanı Jonn Kerry, ABD Devlet Başkanı Barak Obama, Almanya Başbakanı Angela Merkel, İngiltere Başbakanı David Cameron, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon başta bir çok devlet ve hükümet adamları, ayrıca Türkiye Dış İşleri Bakanlığı da dahil tüm batılı ülkeler temsilcileri, Prof. Dr. İlham Tohti’nin serbest bırakılması için sürekli çağrılarda bulunmuştur.
Şira yayınları tarafından yayınlanan bu kitap 304 sayfadan oluşmakta olup, muhteviyatı itibariyle Doğu Türkistan ve Uygur Türkleri meselesine yeni bir bakış açısı getirmektedir. Uygur Türklerinin gasp edilen hak hukuk ve evrensel değerlerine 21. yüz yılda yeniden kavuşmaları konusunda izlenecek yeni yollar ve yeni yöntemleri ortaya koymaktadır.
Çin yönetimi tarafından Uygur Türklerinin temel hak ve hukukunu ve kendi yasalarında verdiklerini iddia ettikleri insani haklarını talep ettiği için “Devleti Parçalamak ve Bölücülük Yapmak” ile suçlanarak tutuklanan ve ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Dr. İlham Tohti’nin durumu Türkiye’de yankı bulmuş ama medya’da gerektiği kadar yer alamamıştır. Bir çok protesto eylemlerine neden olan Uygur Türkleri gerçeğini tüm açıklığıyla gözler önüne seren bu kitab aynı zamanda sadece Uygur Türkleri ve Çin meselesi hakkında değil, bölgesel ve uluslararası güncel sorunlar konusunda da yeni bilgiler vermektedir.
Prof Dr. İlham Tohti, ,Pekin Milletler Üniversitesi öğretim görevlisidir. Uygurların en iyi yetişen aydınların başında gelmektedir. İlham Tohti 1991’den itibaren Doğu Türkistan ve Uygur Türkleri hakkında yaptığı akademik ve sosyal araştırmalarına ait yazılarını Çin medyasında yayınlamaya başlamıştır .İlham Tohti iktisat ve hukuk profesörü olarak, Uygurların ekonomik ve hukuki durumu araştırmalarının odak noktasında yer almaktadır. Yazar, Çin’in hızlı kalkınma sürecinde Uygurların sanayi üretimi ve şehirleşme sürecinden uzak tutularak, kırsal kesimde sıkıştırılmasından ortaya çıkan sosyal ve ekonomik sorunları incelerken, Zengin kaynaklara sahip bölgede yoksul bırakılmış, kalkınma içinde marjinalleştirilmiş, dönüşüm isterken kültürü dondurulmuş Uygur toplumunun sosyal sorunlarının köküne ve kaynağına inmeye çalışmıştır. O, sorunun derinliklerine indikçe, Uygurların siyasi ve ekonomik olarak dışlanmasında Çin anayasası ve Bölgesel Milli Özerklik yasalarının uygulamalarda askıya alınmasından kaynaklanmış olduğunu görür.

Dr. İlham Tohti 1990’den başlayarak, Uygur aydınlar içinde “Uygur Hukuk Hareketi”’nı başlatır. İlk önce Uygurlara Çin anayasası ve Bölgesel Milli özerklik yasasını maddeler halinde anlatır, Sonrasında ise, Çin yönetiminden temel hak ve özgürlükler ile özerklik haklarını vaat eden yasaları raftan indirmeye davet eder ve zorlar. Çin devletinden her hangi bir olumlu yanıt alamayan Tohti, 2005 te “Uygurbiz = Uygurline” adında Çince ve Uygurca internet sitesi kurarak bu internet portalı aracılığı ile Çin ve Uygur toplumunu aydınlatmak için büyük çabalar harcar. Çin İstihbarat Örgütü’nün sert uyarı ve çoklu müdahalelerine maruz kalır. Çin’in başkenti Pekin’de ikamet etmenin avantajını ve başkentin şartlarını iyi değerlendirip kullanan Dr. Tohtı bu kez Uygur Türklerinin maruz kaldıkları baskı ve zulmü dış basına anlatmaya başlar. Çin yönetimini ise, kendi yaptığı yasaları uygulamamasının anayasal suç olduğunu haykırır.
Dr. İlham Tohti 2008 Pekin Olimpiyatları öncesinde tutuklanır ve hapishaneye konulur. Yönettiği “Uygurbiz” internet portalı da kapatılır. “05 Temmuz 2009 Urumçi” olayından hemen sonra “Uygurbiz”internet portalı SON KEZ kez kapatılır ve bir daha açılmasına izin verilmez. Dr. İlham Tohti Urumçi olaylarından sorumlu tutularak uzun bir süre ev hapsinde tutulur. Dr. İlham Tohti artık Uygur Türkleri tarafından “Uygurların Sesi, Vicdanı ve Özgürlük Lideri” olarak anılmaya başlar. Bu tarihten sonra Dr. İlham Tohti, Çin istihbarat ajanlar ile uluslar arası medya mensupları arasında köşe kapmaca oynamaktan bir türlü kurtulamaz.
15 Ocak 2014’te Pekin’deki evinde eşi ve küçük çocuklarının gözü önünde kendisine tartaklayarak yere yatırır ve el ve ayaklarına kelepçe takarak göz altına alır. Bir süre sonra eşine kendisinin Urumçi’ye götürüldüğü haberi verilir. 23 Eylül 2014’te başlayan ve 2 gün süren gizli yargılamada “Ülkenin Birliğini Bozmak ve Bölücülük Yapmak” suçlaması ile müebbet hapis cezasına çarptırılır. Onun destekleyen ve yanında bulunan biri Moğol 8’si Uygur Türkü toplam 7 öğrencisini de çeşitli ağır hapis cezalarına çarptırır. Halen bu öğrenciler de ceza evinde tutulmaktadır .
Dr. İlham Tohti’nin 18-23 Eylül 2014 günlerinde Urumçi’de duruşması devam ederken, ABD. ve AB. Ülkeleri başta 10’dan fazla ülkenin Pekin’deki Büyükelçilik mensupları ile onlarca uluslar arası medya organlarının temsilcileri mahkeme sürecini izlemek için Urumçiye gelir. Ancak,Çin yönetimi bunların yargılama sürecini izlemelerine izin vermez. Gizli yapılan yargılama sonucunda Dr. Tohti müebbet hapis cezasına çarptırıldığı açıklanır.

23 Eylül 2014’te ABD. dış İşler Bakanı Jhon Kerry bir açıklama yaparak, Çin’in D.r.İlham tohti’yi derhal serbest bırakmasını talep eder. O açıklamasında şöyle der; “Ben bir süre önce Çin Liderleri ile görüştüğümde D.r.İlham Tohti meselesini ortaya koydum .Daha önce ABD-Çin stratejik ve ekonomik iş birliği formunda da bunu defalarca tekrarladım. Şu an Urumçide ziyarette bulunan ABD. Büyükelçisi de Dr. İlaham Tohti ve öğrencilerinin serbest bırakılması konusunu tekrar dile getirdi. Biz ABD yönetimi olarak bir kez daha Çin hükümetine çağrıda bulunuyoruz; Dr. İlham Tohti ve öğrencileri derhal serbest bırakılmalı. Diyalog ve barışçıl yolları kullanan insanları cezalandırmak, terörle savaşmak değildir.”
Aynı gün AB komisyonu Brüksel’de bir açıklama yaparak, Çin yönetiminin Dr. İlham Tohti’yi müebbet hapis cezasına çarptırmasını sert bir dille kınamıştır.
Amerika Devlet Başkanı Barak Obama, Almanya Başbakanı Agela Merkel, Birleşmiş milletler örgütü ve Batı ülkelerinin bir çok parlamentosu İlham Tohtini ateşli bir şekilde savunmuştur.
Türkiye Cumhuriyeti dış İşler Bakanlığı sözcüsü Tanju Bilgiç de bir açıklama yaparak, Dr. Tohtı’nın mahkum edilmesi ile ilgili Türkiye’nin kaygı ve üzüntüsünü ifade etmiştir.

Aldığı ödüller:
Dr. İlham Tohti’ye 5 Mayıs 2014’te merkezi New York’ta bulunan PEN Uluslar arası Gazeteciler tarafından ”2014 _ Barbara Goldsmith Özgürlük ödülü” verildi. 01 kasım 2014 te Türkiye’de de İsmail Gaspıralı Bey Türk Dünyası Gazetecilik ve Özgürlük ödülü ile teltif edildi.
21 şubat 2015’te Merkezi New York’ta bulunan Çin Demokrat Partisi tarafından düzenlenen bir törenle Dr. Tohti “Liu Şaobo Vicdan ve Şiddete Karşı Direnme “ ödülüne layık görüldü.
Son aylarda Uygur Türklerinin vicdanı Doç. Dr. İlham Tohtı için oluşturulan “İlham Tohtı Gurubu” Belçika’nın başkenti Brüksel’e giderek Avrupa Parlamentosu’nda Dr. Tohtı için çeşitli girişimlerde bulundu.
”İlham Tohtı gurubu” Avrupa Parlamentosu’nun himayesinde önümüzdeki aylarda yapılacak uluslar arası Dr.İlham Tohtı Kenferansı ile 2016 yılı Aleksandır Saharov Özgürlük ödülünün Dr. Dr. Tohti’ye verilmesi konularını ele aldıkları ve bununla alakalı İtalya ve Bulgar 2 Avrupa Parlamentosu Milletvekili ile görüştükleri açıkladı.
Ayrıca Prof.Dr.İlham Tohtı’nın Uluslararası Martin Annal İnsan Hakları ödülüne aday gösterildiği açıklandı.
Özgür Asya Radyosu internet sitesinde yer alan bilgilere göre ,Martin Annal İnsan Hakları ödülüne aday gösterilenlerin Listesi 27 Nisan 2016 Çarşamba günü İsviçre’nin Cenevre Kenti’nde açıklanmış olup, 2016 yılında bu ödülü aday gösterilen 3 kişinin başında Dr. İlham Tohti gelmektedir. Diğer adaylar ise halen kendisinden haber alınamayan ve kayıp olan Suriyeli rejim muhalifi Rezzan Zeytune ile Etopyalı ZOON-9 İnsan Hakları bloğu üye ve yöneticileridir.
Martin Annual Ödül Komitesi tarafından yapılan açıklama’da Uygurların Vicdanı olarak anılan Uygur İnsan hakları ve hukuk aktivisti Doç.Dr.İlham Tohtı Çin sınırları içerisinde kalarak Çin yönetiminin Uygur Türklerine karşı uyguladığı ayırımcı politikaları cesurca dile getirerek eleştirdiği, bu nedenle Dr. Tohti’nin bu konuda gösterdiği CESARET İLE HAK VE HUKUUKTAN YANA BİR TUTUM ortaya koyduğu için bu Ödüle aday gösterildiği de belirtildi.
Martin Annual İnsan Hakları Ödülü’ne aday gösterilen diğer adaylardan,Suriyeli Esed rejimi muhalifi Rezzan Zeytune rejim karşıtı barışçıl muhaletefi nedeniyle ile rejim tarafından kaçırılmış ve halen kendisinden haber alınamadığı, Etopyalı ZOON-9 adlı insan Hakları bloğu ise, Etoypa yönetiminin yasa dışı tutuklamalarını yönettikleri bloğunda ifşa ettikleri için Teröristlikle suçlanarak hapsedildikleri için aday gösterildikleri bilgisine de yer verildi.
kaynak : www.uyghurnet.org (Bu site’de Dr.Tohtı ile ilgili yayınlanan yazılardan yararlanılmıştır.)