UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

İşgalci Çin,Doğu Türkistan’da işlemekte olduğu soykırım  suçlarına bir yenisi daha ekledi. BM.UNECO’nun insanlığı Ortak Meddi Mirası olarak ayıt altına aldığı Turfan’daki 2.500 bin yıllık  yeraltı Sulama  sistemleri Karizları tahrip ederek yok etmeye başladığı açıklandı.

Bir süredir sosyal medyada dolaşan paylamışlarda 23 Mart tarihinde Turfan’in Yar adlı bir köyünde  faaliyet gösteren  Çinli bir inşaat Şirketinin bir karız kanalının 4 kuyusunu doldurarak kapattığı  bunun üzerine bölge halkının  Çinli Şirkete tepki gösterdiği ve  tahrip olayını   Polis Merkezine şikayet ve yetkililere ilettiği ancak  tahribatın durdurulması ve tekrarlanmaması için  Çinli Şirkete her hangi bir işlem yapılmadığı ve şikayetlerinin sonuç kaldığı yapılmadığı bilgisi yer alıyordu.

Uygurların 2,5  bin yıllık ve tarihi ve kültürel varlığının tahrip   edildiği haberini teyit için harekete geçen Washington merkezli Özgür Asya radyosu bu haberin doğruluğunu    resmi kanallardan doğrulamak amacı ile  ile  tahrip edilen bölgenin bağlı olduğu Turfan’a bağlı Çatkal İlçesi Polis Merkezi ile Turfan  karız Yönetim ve Turizm İdaresine telefonla  ulaşmış, ancak bu her iki Karızlarla yetkili birim böyle bir tahrip olayı olmadığını  iddia ederek olayı inkar etmişlerdir.

İşgalci Çin’in Karız Tahrip Olayı  Doğrulandı 

Ancak. radyo muhabirleri Turfan Su  İşleri İdaresinde çalışan  ve ismi açıklanmayan bir görevlinin  konu hakkında konuştuğunu ”  Karızların tahribine yönelik bu tür olayların bir kaç yıldan beri sürdürüldüğünü, gerekli işlem için müracaat ettikleri yetkili makamların bu  tahribat konusu ile pek ilgilenmek istemediğini   söylediğini açıkladı.

Radyonun edindiği bilgilere göre,  Turfan  ve bağlı  toksun ilçesindeki hayvancılık ve tarım ile geçimini sağlayan  Uygur sakinleri devlete ait bölgede faaliyet gösteren Çin merkezli Şirkete bir kaz kez dilekçe verdiklerini  ancak devlet  sermayesi ile faaliyet yürüten bu Şirket hakkında hiç bir işlem yapmadıklarını bildirdiler.

Çin’in devlete ait Şin Çing  adlı Şirketin birkaç yıldır bölgede  çeşitli Fabrika, Baraj  ve su  sistemleri inşa eden bu şerketin bölge halkına “Bölge halkının Çıkarlarının Korunacğı – Karızlara zarar verilmeyeceği ” yolunda güvence vermişse de bu vaatlarının hiç birini yerine getirmediğini bildirdi. Ayrıca,  Karızların tahrip edilmesi olayını  Turfan Valiliğine   bildiren şikayetçilerin  yerel  bazı görevlilerce dilekçelerini geri çekmesi için baskı yapıldığı ve kabul etmeyinve   kapı dışı edildikleri bilgisini de paylaştı.

Kariz Sistemleri  Binlerce Yıllık Geçmişe Sahip Teknolojik Bir Harika

Turfan -Kumul  Bostanlığının sulama ve içme suyunu sağlayan Karız Kanalları Sistemi tarihi kaynaklara göre  2 bin 50 yıl öncesine tarihleniyor. Bu sulama sistemi binlerce yıl öncesinin  sulama  ve içme suyu temini konusundaki  Uygur   Türklerinin  keskin zekasını, geçmişteki araştırma, bilim ve teknoloji düzeyini ve üretim tecrübesini yansıtan mucizevi bir su mühendisliği projesidir.

Dünyanın 35 bin Km2 büyüklüğü ile önemli çöllerinden olan Teklemakan çölünün  Tanrı dağlarının güney bölgesinde yer alan Turfan  ve bağlı bölgeler iç yağış almıyor ve yaz  aylarında sıcaklıklar 40-50C dereceye kadar çıkabiliyor.Atalarımız bu kurak bölgede yaşamlarını sürdürebilmek için Tanri dağlarının buzullarından sızan yer altı sularını bu Karız kanal sistemi ile  toplayarak yer yüzüne çıkararak içme suyu ve tarımda sulama suyu olarak kullanılıyor. Bölgenin verimli topraklarında her türlü tarım ürünleri yetiştiriliyor. Bölge  dünyaca ünlü çekirdeksiz  yeşil  renkli ve şeker oranı çok  yüksek  üzümleri ile tanınıyor.

Turfan Karız Kanalları Sistemi 2008 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültürel Mirasın Korunması Komitesi (UNESCO) tarafından Dünya Mirası listesine ve koruma altına alınmıştır.  İnsanlığın ortak maddi Mirası Listesine alınan  Turfan Kariz kanalları , 4.000’den fazla kuyu ve 5.000 kilometreden daha  fazla kanallar sisteminden oluşuyor. Karız sistemi  5 bir km. uzunluğu ile dünyanın 7 harikasından biri sayılan Çin Seddinden daha uzun olduğu biliniyor.

Çin işgal yönetimi son yıllarda Karız kanal sisteminin reklam ve tanıtımını yaparak  Çin’den ve çeşitli ülkelerden gelen turistler için  yer altından geçen kanal sisteminin bazı yerlerini “Karız Bahçeleri” adı ile düzenleyerek turizmden de önemli gelirler elde ettiği bildiriliyor.