Diller ve insan hakları konusunda çalışan bireyler ve Kuruluşlar tarafından oluşturulan Dil Hakları Küresel Koalisyonu, 22 Mayıs 2024 tarihinde, bu yıl ilk kez verilmesi kararlaştırılan Dil Hakları Savunucuları Ödülü’nün kazananlarını açıkladı. 24 farklı dilde yayımlanan açıklamada, Uygur İnsan hakları aktivisti, şair-yazar ve dil bilimci Abduveli Eyüp’ün, Uygur dilini tanıtma ve koruma mücadelesinden dolayı ilk Dil Hakları Savunucuları Ödülü’ne layık görüldüğü belirtildi.
Dil Hakları Küresel Koalisyonunun Abduveli Ayup ile ilgili Açıklaması Şöyle ;
” Dil Hakları Küresel Koalisyonu olarak, Uygur İnsan hakları Aktivisti, Dilci ve eğitimci Abduveli Ayup’u Dil Hakları Savunucuları Ödülü’nün ilk kazananı olarak duyurmaktan mutluluk duymaktadır. Ayup, Uygur aktivist, şair ve dil bilimcidir. Hem ülkesi Uygur bölgesinde(Doğu Türkistan’da) Çin’de hem de dünya çapındaki Uygur diasporasında Uygur dilini korumak ve tanıtmak için mücadele etmiştir. Uluslararası forumlarda ana dilinin savunuculuğunu yaparken aynı zamanda tabandaki topluluklarla çalışmaya olan bağlılığını sürekli olarak göstermiştir.
Abdulveli Eyüp, ana dili eğitimi ve temel insan hakları konusunda yazıları onlarca yazı yazmış ve ayrıca Uygur Türkçesi ile ders kitapları yazmıştır. Ayrıca, Uygur dili programları düzenlemiş ve öğretmiş, hükûmet ve başka forumlarında dil hakları savunuculuğu yapmış ve çeşitli medya aracılığıyla yorulmak bilmeden sosyal yardım faaliyetleri yürütmüştür. Ayrıca “Uygur Help=Uygur Yar/Yardım” ” adında bir İnsanı yardım örgütü kurmuştur. Bunun yanı sıra insan hakları savunuculuğu, kanıt toplama ve belgeleme konusunda önemli çalışmalar yapmıştır. Karşılaştığı büyük zorluklara rağmen yıllardan beri bu çalışmalarına devam etmiştir.
Dil Hakları Küresel Koalisyonu, bu seçkin dil hakları savunucusunun çalışmalarını onurlandırmaktan gurur duymaktadır. Abdulveli Eyüp örneğinin, başkalarına da ana dil hakları mücadelesine katılmaları konusunda ilham vereceğini ve insanları her yerde herkesin ana dil hakları için mücadele edecek güçlü bir hareket inşa etmek üzere birlikte çalışmaya teşvik edeceğini umuyoruz. Önümüzdeki süreçte de kendisinden bu yönde daha fazla çalışmasını ve toplumla paylaşmasını sabırsızlıkla bekliyoruz.
Abdulveli Eyüp Kimdir ?
Doğu Türkistan’in Kaşgar şehrinde doğmuştur. İlk,Orta ve Lise öğrenimini memleketinde yüksek öğrenimini ise dil ve edebiyat üzerinde Pekin’de tamamlamış ve ülkesinde bir süre Uygur dili ve edebiyatı öğretmeni olarak çalışmıştır. Daha sonra Uygur Türkçesi ile eğitim veren özel bir Lise açmıştır. Bunu aşırı Milliyetçilik ve bölücülük olarak tanımlayan Çin işgal rejimi kendisini 213 yılında tutuklamış ve 18 ay hapis cezasına çarptırmıştır. Kurduğu Okula de el konulmuştur. 2015’de Türkiye’ye gelmiş ve bir süre sonra Norveç’e giderek bu ülkeden sığınma hakkı talep etmiştir. Halen bu ülkede Uygur Türkçesi ile ilgisi ders ve okuma kitapları yazarak neşretmeyi sürdürmektedir.
