UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)
Çin yönetimi, Ramazan Bayramı münasebetiyle işgalindeki Doğu Türkistan’da yaşayan Türklere yönelik baskı zulüm uygulamaları ile insanlık ve etnik soykırım cinayetlerini gizlemek amacı ile Türkiye’nin Pekin Büyükelçisi İsmail Hakkı Musa’nın de aralarında bulunduğu Türk Cumhuriyetleri ve İslam ülkelerinin de içinde yer aldığı 49 ülkeden 70 diplomatın başkenti Urumçi’ye davet ettiği ve bu diplomatların yaptıkları çeşitli açıklamalar ve düzenlenen basın toplantısında Çin işgal rejiminin ” ÇKP Devlet terörünü kullanarak Terörle Mücadele Etme” politikalarının yanında ve Çin’in Uygurlara yönelik tüm politikalarını desteklediklerini ayrıca Çin’in küresel yayılma ve emperyal insiyatfı “Bir Kuşak-Bir Yol ” projesini desteklediklerini açıkladıklarını iddia etti.
Özgür Asya radyosunun Çin yönetiminin resmi “Tengri Tagh” Sitesinde yer alan bilgileri kaynak göstererek verdiği haberde Türkiye’nin Pekin Büyükelçisi İsmail Hakkı Musa’nin da içinde bulunduğu 49 ülkenin Pekin’deki Diplomatlarından 70 kişiye Ramazan bayramının 1.günü olan 10 Nisan 2024’te Çin Merkezi yönetiminin daveti ve ev sahipliğinde Pekin’de Çinli yetkililerin ev sahipliği büyük bir ziyafete düzenledikleri bildirildi. Katılımcılar daha önce götürüldükleri Doğu Türkistan’daki izlenimlerini anlattıkları bu arada Çin’in “Uygur/Sincan politikasına” övgüler yağdırdıkları ve bu politikalarını desteklediklerini belirttikleri öne sürüldü. Ayrıca Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında Çin ile iş birliğini güçlendirmeyi umduklarını da ifade ettikleri bilgisi de yer aldı. Pekin’de düzenlenen bu bayram yemeğine Bölgesel ÇKP Sekreteri Ma Xingrui ve sözde ” Özerk Bölgesinin Kukla Başkanı Erkin Tuniyaz’in de katıldığı bildirildi. Bayram yemeğine katılanların Çin’in bölgedeki kültürel, ekonomik ve sosyal kalkınma ve insan haklarının korunmasındaki başarılarını anlattıkları ve Çin ile işbirliği ve dostluklarını bir kez daha teyit ettikleri öne sürüldü. Haberde ayrıca, Türkiye, Suriye ve bazı Çin’in güdümündeki Afrika ülkelerinin büyükelçilerinin Çin’in Uygur bölgesindeki politikasını övdüğü ve bölgedeki sorunların ve etnik çatışma ve protestoların “ABD ve bazı Batılı güçlerin Sincan hakkında yanlış bilgiler yayması ve kışkırtmasından kaynaklandığı ” ifadesi de yer alıyor.
Çin’in Amacı : Bölgedeki Hak Hukuk İhlallerini Gizlemek
Uygur İnsan Hakları Projesi araştırmacılarından Dr. Henryk Szadziewski Çin’in bu etkinliği ve diğer girişimlerinin tamamen siyasi amaç taşıdığını amacının ise bölgedeki baskı zulum ve inan hakları ihlallerini gizlemek olduğunu belirterek şöyle konuştu : ” Çin hükümeti bunları hep yapıyor ve bizler de bu konudaki görüş ve tepkilerimizi açıklıyoruz. Çin bu tür sinsi ve dünyayı kandırmaya ve kendi suçlarını gizlemek amacı ile Uygur bölgesinden devşirdiği bir kısım işbirlikçi ve kukla Uygurları seçerek yurtdışına gönderiyor, diğer yandan kendisine bağlı ve Çin hükümetini destekleyen yabancı diplomat ve gazetecileri Uygur bölgesini ziyaret ettiriyor. Onları daha sonra kendi siyasi propagandası için kullanıyor. Temel amaç ise , bölgede her şeyin normale döndüğü yolundaki iddialarını dış dünyaya duyurmak ve kandırmaktır. Çin aynı zamanda bu tür propagandalarla bölgedeki sözde “Radikalızmı ve Teröcüleri ” bastırmayı başardığını da iddia ediyor ve bunu göstermeye çalışıyor.Çin’in Pekin’de düzenlediği ve 49 ülkeden 70 diplomatın katıldığı bu etkinlik Çin’in şimdiye kadar yaptığı en büyük bir faaliyet olduğu belirtiliyor.
Bölge Uzmanları, Çin’in yabancı ülkeler temsilcilerine Doğu Türkistan’a bu tür gezilerle götürerek misafir ettikleri ve Çin işgal reiminin Uygur bölgesinde insan hakları ihlalleri, Uygurların zorla köle/İşçi olarak çalıştırılması başta diğer insanlık suçlarına karşı uluslararası toplumun eleştiri ve suçlamalarını onların ifadeleri ile reddederek uluslararası nüfuzunu daha çok genişletmeyi hedeflediğini belirtiyorlar.
Türkiye Büyükelçisi Musa’nın Açıklamaları
ÇKP’nin Sözcüsü ve İngilizce yayın yapan Global Times gazetesi haberinde özellikle Türkiye Büyükelçisi İsmail Musa’nın kendilerine verdiği açıklamaya yer veriyor ve şunları yazıyor : “Bugünkü Uygur bölgesi/Sincan, ‘Tek Kuşak Tek Yol’ projesinin temel düğüm noktası olmasının yanı sıra bilgi, iletişim ve ticaretin de merkezidir. Bu yıl Sincan’ı ziyaret etmek için üst düzey bir heyet ile iki taraf arasındaki güçlü işbirliğini daha da güçlendirmeyi umuyoruz. Bu yıl içerisinde yüksek düzeyli bir temsilciler Gurubu ile birlikte Urumçi’yi ziyaret edeceğiz. Uygurların lezzetli yemeklerini yiyeceğiz, bu ülkenin güzel manzaralarını göreceğiz ve her etnik kökenden Çin vatandaşlarının sıcak misafirperverliğini tadacağız. Bu gördüklerimizi de dünyaya anlatarak tanıtacağız. ” dediğini de önü sürüyor.
Türk Büyükelçi’ne Atfedilen Sözler Sadece Çin Medyasının İddiaları
Uygur İnsan Hakları Vakfı’nın kıdemli Araştırmaçı Dr. Henry Shjivesky Türkiye Büyükelçisi İsmail Hakkı Musa’nın bu söylemlerinin sadece güdümlü Çin medyasının iddiaları olduğunu belirtiyor ve şu sözlerle yorumluyor : Bu ifadeler sadece diplomatik bir söylem veya hikaye. Gerçeklerle bir ilgisinin olmadığını düşünüyorum. Bu karmaşık bir konu. Türkiye zaman zaman Çin’in Uygur politikasını eleştiriyor ve tepki gösteriyor. Büyükelçi’nin bu sözleri ile Çin’in iddialarına göre demek ki artık bölgede eleştirilecek ve tepki gösterilecek sorunlar yok. Bana Türk Büyükelçisi İsmail Ağa Musa’nın sözlerine nasıl yorum yapacağımı sorarsanız Sayın Büyükelçi Çin hükümetinin ricalarını bir bakıma yerine getirmiş olabilir bence. Çin medyasının iddilarına göre Sayın Büyükelçi Musa Çin hükümetinin söylediklerini tekrarlıyor. Çin’in yabancı diplomatları ,önemli kişileri ve gazetecileri Uygur bölgesine getirmesindeki amaç, onların Uygur bölgesindeki eylem ve politikalarının haklı olduğunu kanıtlamaktır. Aynı zamanda Çin hükümeti bu yöntemleri politika gündemini daha da güçlendirmek için kullanıyor. Daha önce de söylediğimiz gibi Çin hükümeti, düzenlediği bu ve diğer gezilerin ve gösterdiği çabaların meyvelerini böylece topluyor. ”
Doç.Dr. Ekrem : Türkiye’nin Belirlenmiş Bir Doğu Türkistan Politikası Yok
Çin’in resmi medyasının Türkiye’nin Pekin Büyükelçisinin söylediğini iddia ettiği ifadeleri Ankara-Hacettepe Ün.tarih bölümü öğretim üyesi Doç.Dr.Erkin Ekrem şöyle yorumluyor : ” Türkiye’nin belirlinmiş bir Uygur politikası maalesef yok. Uygur politikaları iktidara gelen her Partinin tutumuna göre değişiyor ve Uygur politikası sürekli farklılık gösteriyor. Mevcut Adalet ve Kalkınma Partisi de aynısını yapıyor. Yani Türkiye ülke çıkarlarına göre ve uluslararası duruma göre hareket ediyor ve milli çıkarlarını ön planda tutuyor. Türkiye’nin Çin Büyükelçisi İsmail Hakkı Musa, bu yıl 30 Ocak’ta Urumçi’de ÇKP’nin Urumçi’deki Ma Shingrui ile buluştuğunda, terörizm, din ve diğer alanlardaki mücadelede Çin ile iş birliğini güçlendirme arzusunu dile getirdiğini söylediği basına yansımıştı.
Dr.Mustafa Akyol : Türkiye’nin Uygur politikası Belirsiz ve Çok Karmaşık
ABD. merkezli Cato Enstitüsü araştırmacılarından Dr. Mustafa Akyol’un bu konudaki görüşleri şöyle : ” Türk halkında soydaşları Uygur Türklerine olan duyarlılık yüksek ve onlara büyük sevgi besliyor ve sempati duyuyor. Ancak, buna rağmen Türk hükümetinin Uygur politikasının çok belirsiz ve karmaşık olduğunu görüyoruz. Maalesef Türkiye’nin Uygur politikası son on yıldır çok muğlak ve çok karmaşık. Bir yandan Türkiye’deki Türk halkında Uygurlara karşı gerçek bir sevgi ve sempati var. Yani Çin’in Uygurlara yönelik baskı ve zulümlerini ve insan hakları ihlallerine karşı yüksek bir hassasiyetleri var. Türkiye’de iktidardaki siyasetçilerden zaman zaman Çin-Uygur politikasına ilişkin olumlu, bazen Çin’i eleştiren, bazen de Uygurları destekleyen açıklamalar duyuyoruz. Öte yandan Türkiye jeopolitik olarak kendine uygun bir yer arıyor. Böylece Türkiye giderek Batı’dan uzaklaşıyor, Çin’i potansiyel güç olarak görüyor ve ona yaklaşıyor. Maalesef Türkiye geleneksel değerlerinden uzaklaşıyor. Türkiye’de iktidarda olan siyasetçiler arasında Batı karşıtı, Çin ya da Rus sempatizanları var. Bu kişilerin mevcut hükümet üzerinde belirli bir etkisi olduğunu düşünüyorum.” sözleri ile değerlendiriyor.
