Merkezi Kazakistan’ın başkenti Nur Sultan’da  bulunan  Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO),  bir süredir,Moğolistan’ın Ötüken bölgesinde yürüttükleri bilimsel kazı çalışmaları sonucunda İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu ve Bilge Kağan ile Kül Tigin’in babası İlteriş Kutluğ Kağan’ın 7. yüzyıla ait olduğu bildirilen  bir  yazılı anıtı keşfettiklerini açıkladı. Anıtın ön tarafındaki 19 satırdan 12  satırının  ön okumasının yapıldığını   ve bu buluş ile  TÜRK adının   ilk kez 7.yüz yıla kadar uzandığını tesbit ettikleri bilgisini  paylaştı.

UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO) Başkanı Darhan Kıdırali’nin sosyal medya üzerinden yaptığı   açıklamaya  göre,  keşfedilen  Anıt yazıtın 70 santimetre yükseklik ve 19 santimetre genişliğinde olduğunu  ve bulunan yazıtın  Anıtın en her iki tarafında da metin  şeklinde yer aldığını bildirdi.

UTA(TWESCO) Akademesinin Kazakistanlı Kazak Türkü Başkanı  Yazıt ile ilgili şu bilgileri paylaştı : ” Yazıtın ön tarafında bulunan 19 satırın henüz 12 satırı okunabildi. Bunlar sırasıyla “inek yılının dokuzuncu ayı”, “tanrı oğlu”, “Kutlug Kağan: Türk”, “erkek çocuklarım, köz”, “bizim güzel”, “etdim: bizim yabancı erler”, “yerde”, “tümen: on bin”, “işimi gücümü ver”, “tayin ettim (unvan verdim)”, “tamamı eşitti” kelimelerinden oluşuyor.

Kıdırali, Moğolistan dönüşü yaptığı açıklamada, henüz sadece yazıtın ön okumasını paylaştıklarını, en kısa zamanda metnin tamamının okunacağını ve  bunu  yayımlayacaklarını söyledi.

İlteriş Kutluğ Kağan Yazıtı, Türk yazı tarihini daha ileriye götürüyor

İlteriş Kutluğ Kağan’ın 7. yüzyıla ait yazıtının, oğulları Kül Tigin ile Bilge Kağan anıtlarına benzediğini kaydeden Kıdırali, “Burada ejderha, kurt başı karışımı mitolojik varlıklar, resimler ve Türk ve Soğd yazısı bulunmaktadır. Bu yazıt taşının Türk yazı tarihi için önemli bir keşif olduğunun altını çizerek “Yazıttaki ifadeler aynı Kül Tigin ve Bilge Kağan’daki sözler gibi ama birinci ağızdan yani İlteriş Kutluğ Kağan tarafından söylendiği için (Türk yazı tarihini) daha da ileriye götürmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.

2.Göktürk Kağanlığı Saray Külliyesi Düşmanlarca Tahrip Edilmiş 

UTA, Başkanı Kıdırali 2.Göktürk Devletinin Saray Külliyesinin çok geniş  bir arazide bulunduğunu,  İlteriş Kağan  Saray külliyesinin, zamanında düşmanları tarafından tahrip edildiği bilgisini paylaşarak : ” Etrafında 51 adet  balbal taş bulundu ama kafataslarını kırmışlar. Hatta yazıtı (İlteriş Kutluğ Kağan yazıtı) bile ortasından bölmüşler.” ifadesini kullandı.

Kıdırali, daha önce bulunan Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarının dikili olarak keşfedildiğini belirterek “Bu yazıt, toprak altından çıkarıldı.” diye konuştu.

Ayrıca bugüne kadar bu gibi tarihi eserlerin genellikle Avrupalı bilim insanları tarafından gün yüzüne çıkarıldığına işaret eden Kıdırali, ” Türk Milletine ait bu değerli anıtların  bulunuşu  ilk defa Türk dünyası  bilim adamlarına  kısmet oldu. Bunun için çok mutluyuz ve gururluyuz.” dedi.

“Türk” adının ilk kez geçtiği Göktürk döneminin en eski yazılı anıtı

Uluslararası Türk Akademisi ile Moğol Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü iş birliğinde Moğolistan’ın Ötüken bölgesinde yürütülen bilimsel kazı çalışmaları sonucunda Göktürk Devleti’nin hükümdarları Bilge Kağan ile Kül Tigin’in babası İlteriş Kutluğ Kağan’ın külliyesi ile yazıtı keşfedilmişti.

Ötüken bölgesindeki Nomgon Ovası’nda batıdan doğuya oval bir biçimde inşa edilen külliyenin toplam 49 metrekare alandan oluştuğu ve etrafında Aşina ailesine ait sembollerin yer aldığı 51 adet balbal taş ile İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu ve Bilge Kağan ile Kül Tigin’in babası İlteriş Kutluğ Kağan’ın 7. yüzyıla ait yazıtının da keşfedildiği duyurulmuştu.

Söz konusu anıt, “TÜRK ” adının ilk kez geçtiği Göktürk döneminin en eski yazılı anıtı olarak değerlendiriliyor.

KAYNAK : https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/uluslararasi-turk-akademisi-ilteris-kutlug-kagan-yazitinin-on-okumasini-acikla/7c82c7cfb?fbclid=