UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

Kırgızistan Yönetimi  21 Eylül’ü, Türk dünyasının ortak değeri Türklerin ilk felsefe ve hukuk kitabı olarak kabul edilen Kutadgubilik’in yazarı ve  Kaşgar merkezli ilk Müsüman Türk Devleti olan Karahanlıların Saray Başhacibi Yusuf Has Hacıp günü olarak  ilan ettiğini açıkladı.

Yapılan açıklamada Yusuf Has Hacip, her yıl  21 Eylül tarihinde Kırgizistan başta olmak üzere Türk dünyasında hayatı ve eserleri ile birlikle çeşitli etkinliklerle anılarak gündeme getirilecek.  Söz konusu karar, Kırgizistan hükûmetince 22 Aralık 2023 tarihinde gerçekleştirdiği 2023 yılı değerlendirme toplantısında kabul edilerek kamuoyuna duyuruldu.

Karar, Kırgızistan Bakanlar Kurulunun toplamda 18 konuyu değerlendirdiği toplantı sonrasında hükûmetin resmî internet sayfasından paylaşıldı.

Hükûmetten yapılan açıklamada, kararın büyük düşünür Yusuf Has Hacib’in kültürel ve edebi mirasının korunması, geliştirilmesi ve genç kuşaklara aktarılması amacıyla alındığı belirtildi. Karar uyarınca; devlet, büyük edebiyatçının eserlerini araştıran ve yaygınlaştıran projelere destek verecek ve her yıl 21 Eylül’de ülke çapında Yusuf Has Hacib’i ve eserlerini tanıtan etkinlikler düzenlenecek.

YUSUF HAS HACİB KİMDİR?

Yusuf Has Hacip, Türklerin  kurduğu   ilk Müslüman Türk devleti olan  Karahanlıların başkenti(840-1212 yılları)  Doğu Türkistan’in Kaşgar’da Saray Başhaçıbı(Başdanışmanı)  olan ilk Müslüman düşünürü olarak kabul edilir.  Yazılı Türk edebiyatının temellerini atan Yusuf Has Hacip, o zaman Karahanlılar devletinin sınırları içerisinde bulunan bugünkü Kırgizistan’in Doğu Türkistan sınırları içindeki Tokmak eski adi ile Balasagun kentinde  1017-1019 yılları arasında  dünya geldiği tahmin edilmektedir. Daha sonra başkent Kaşgar’a gelerek  Hanlık Medresesinde öğrenim görmüştür. Daha sonraki yıllarda Türk Milletinin ilk yazılı felsefe ve hukuk kitabı olan Kutdgubilik adı eserini kaleme alarak  zamanın Karahanli Hükümdarına takdim etmiş ve Saray Baş Hacıbı olarak atanmıştır.

Bu eser aynı zamanda  Türk dili ve edebiyatı için temel bir kaynak olup,  6 bin 645 beyitten  ve mesnevi biçiminde  kaleme alınmıştır. Kutadgu Bilig, sanat, kültür, ahlak ve devlet yönetimi konularını içeren bir siyasetname ve felsefi bir eserdir.

Kırgızistan’da Kırgız Ulusal Üniversitesi Yusuf Balasaguni’nin adını taşımakta ve Kırgizistan milli parası olan tedavüldeki  bin somluk millî banknotun üzerinde ünlü düşünür Yusuf Has Hacip’in resmi  bulunmaktadır.

Yusuf Has Hacip Kaşgar’da vefat etmiş ve mezarı halen bu kenttedir.

KAYNAK : Qırım Haber Ajansı(QHA)