ÇİN LİDERİ Xİ : ÇİN’İN 5 TÜRK CUMHURİYETİ İLE İŞBİRLİĞİNİN ÖN ŞARTI UYGUR TAVRINA BAĞLI

Çin ile Doğu Türkistan üzerinden Çin’e komşu 5 Orta Asya Türk Cumhuriyeti arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının 30. yıldönümü münasebetiyle 25 Ocak’ta Pekin’de çevrimdışı olarak devlet başkanları zirvesi düzenlendi. Çin devlet Başkanı Xi Jinping Beş Orta Asya Ülkesiyle İşbirliğinin Ön Şartı Çin’in Uygur bölgesinde yürütülmekte olan 3 türlü eylemle Mücadelesine olan katkı ve yardımına bağlı olduğunu açıkladı. ÇKP Lideri Xi’in kastettiği 3 Çeşit Eylemle mücadeleden kasdının Uygurların bastırılması olduğu bildirildi.

Xi Jinping: "Üç Kuvveti Vurmak, Çin'in Beş Orta Asya Ülkesiyle İşbirliğinin Ön Şartıdır"

UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, 25 Ocak 2022’de Çin ile beş Orta Asya Türk Cumhuriyeti arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının 30. yıldönümü vesilesiyle çevrimdışı bir video konferansı düzenlediği bildirildi. Çin devlet Başkanı Xi Jinping Konferansın açılışında yaptığı konuşmada ” 5 Orta Asya Ülkesiyle İşbirliğinin Ön Şartı Çin’in Uygur bölgesinde yürütülmekte olan 3 türlü eylemle Mücadelesine olan katkı ve yardımına bağlı olduğunu açıkladı.

Çin’in Yeni Çin (Xinhua) haber ajansının bildirdiğine göre, zirveye Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym Jomart-Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadir Japarov, Tacikistan Devlet Başkanı İmam Ali Rakhman, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirzayev ile Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov’un katıldığı bildirildi.

ŞİÖ Üyesi 5 Cumhuriyet ile ” Takdirdaş Çin-Orta Asya Ortak Gövdesi” Kurmak

Toplantının açılışında konuşan Çin Lideri Xi Jinping, bir ” Takdirdaş Çin-Orta Asya Müşterek Gövdesi ” oluşturmak için beş ŞİÖ üyesi ülkeyle birlikte çalışmaya istekli olduğunu belirterek şunları söyledi ö : ” Çin ne kadar gelişirse gelişsin veya uluslararası durum nasıl değişirse değişsin, Çin Orta Asya ülkeleri için en güvenilir bir komşu, ortak ve Kardeş devlet olarak ilişkilerini geliştirerek sürdürmeyi devam ettirecektir. Çin, elektrik, enerji, yapay zeka, geniş veri tabanları, teknoloji ve bilim transferi gibi yüksek teknolojili alanlarda komşu 5 ülke ile işbirliğine ek olarak bu yıl Orta Asya ülkelerine 50 milyon doz Çinvirüsü Covid-19 aşısı yardımı yapacaktır. Çin’in Orta Asya ülkelerinin bağımsızlığından bu yana geçen 30 yılda Çin ile Orta Asya ülkeleri arasındaki ticaretin 100 kat arttığını, Pekin’in bölge ülkelerine yaptığı doğrudan yatırımın 14 milyar dolara ulaştığını , 2030 yılına kadar yatırım hedefinin 70 milyar dolara ulaşmak olduğunu söyledi.

İlişkilerin Gelişmesi Uygurların Bastırılması Başta 4 Türlü Şartına Bağlıdır

Komşu Orta Asya ülkeleriyle her alanda işbirliğini güçlendirmesının ön şartının şu 4 şarta bağlı olduğunu belirten Xi, bu ön şartları şöyle açıkladı :

Uygur Bölgesinde Uygurların Bastırılmasını Amaçlayan ” Üç Çeşit Güc” ile Mücadelede Çin’e yardım ve katkı
Çin ile olan ülke sınırlarının güvenliği ve Sınırların Güvenliği ve yönetiminde İşbirliği
ŞİÖ başta yeniden kurulması düşünülen ” Takdirdaş Çin-Orta Asya Ortak Gövdesi” oluşumuna katılmak ve güçlendirilmesine katkı sağlamak
Karşılıklı anlaşmalara bağlılık ve diğer alanlarda işbirliğinin derinleştirilmesi ve bölgesel Güvenlik ve işbirliği ile Ortak bir ulusun kurulmasının güçlendirilmesi

Xi’nin Pekin Olimpiyatları Öncesindeki Bu Açıklamaları Komşu Ülkelere Bir dayatma ve Tehdit

ÇKP Lideri’nin Pekin Kış Olimpiyatları öncesinde sarfettiği bu sözleri 5 Türk Cumhuriyetine yönelik bir dayatma ve tehdit olarak algılandığı , ülkeler ve uluslararası Toplumun Çin’in Uygurlara karşı ağır insan hakları ihlallerinin “İnsanlığa Karşı İşlenen Bir Suç-Etnik Soykırım Cinayeti” olarak kabul etmesinin yaygınlaşması ve Doğu Türkistan meselesinin dünyada ana gündem haline geldiği” bir süreçte dillendirmesi dikkat çekici bulunuyor.

Ayrıca, ülkeler ve bir çok Parlamentoların Çin’in “insanlığa karşı suçları” ve zayıf insan hakları sicili nedeniyle Pekin Kış Olimpiyatlarını boykot etmesinin Çin’in İnsan haklarının iyileştirilmesine odaklanması gerektiğini ve ülkedeki bu ve benzeri bir çok sosyal ve siyasal sorunların halledilmesinin şart olduğunu ortaya koyuyor.

Doğu Türkistan, Çin ile Türk Cumhuriyetleri Arasındaki İlişkilerde Ana Mesele

Çin ile 5 Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile 30 yıl önce başlayan karşılıklı ilişkilerde Şanghay İşbirliği Örgütü başta olmak üzere her türlü ortak oluşumlarda Xi’in en son ” 3 Çeşit Eylemle Mücadele” olarak dillendirdiği ana sorun Doğu Türkistan Türklerinin temel insan haklarını elde etme, özgürlük ve bağımsızlık mücadelesi olduğu açık ve nettir. Doğu Türkistan Sorunu 1990’larda başlayan ve 30 yıldır Çin’in lehine olarak gelişerek devam eden 5 Türk Cumhuriyeti ile Çin arasında sürekli bir tartışılan ana gündem maddesi konusu olmuştur. 5 Türk Cumhuriyeti yönetimleri kendi Vatandaşları olan ve bu ülkelerde yaşayan Uygur Türklerinin değil siyasi faaliyetlerde bulunmasına, kültürel ve sosyal etkinlikler yapmalarına dahi Çin’in baskısı nedeniyle izin vermemektedir.