Doğu Türkistan bağımsızlık mücadelesinin sembol isimlerinden; Mütefekkir, devlet adamı, âlim, şair , tarihçi Yazar Komutan ve Mücahit Mehmet Emin Buğra, vefatının 60. yılında İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesinin ev sahipliği yaptığı uluslararası bir sempozyumla anıldı.

İstanbul  Sabahattin Zaim Üniversitesi(İZÜ) İpekyolu Medeniyetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Yunus Emre Enstitüsü, Farabi Eğitim ve Kültür Derneği, Buğra Akademi, Doğu Türkistan Ulemaları Derneği, Dijital Hafıza Derneği ve Taklemakan  Uygur Neşriyat iş birliğiyle düzenlenen Uluslararası Mehmet Emin Buğra Sempozyum;  İZÜ.Abdullah Tivnikli Konferans Salonunda gerçekleştirildi. Sempozyuma İstanbul Vali Yardımcısı Yücel Gemici, İZÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Nihat Erdoğmuş, sivil toplum kuruluşlarının başkanları ve temsilcileri, akademisyenler, öğrenciler ve  kalabalık bir Uygur Türkleri Topluluğu  ile Doğu Türkistan davasına gönül vermiş pek çok kişi katılarak destek verdi.

Program Kurani Kerim okunması,  saygı duruşu, İstiklal Marşı ve Doğu Türkistan Milli Marşı’nın okunması ile başladı. Daha sonra Sempozyumun düzenleyicileri, paydaş kuruluşların Başkanları selamlama konuşması gerçekleştirdiler.

Dr.  Mehmet Ali Bolat  İZÜ İpekyolu Medeniyetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü

İZÜ’muzun  bu anlamlı sempozyuma ev sahipliği yapmasından  memnuniyet duyuyorum. Türk dünyasında son yıllarda olumlu gelişmeler yaşandığını gururla izliyoruz.  2021 yılında Türk Devletleri Teşkilatı(TDT) kuruldu. Atılan bu adımların Doğu Türkistan için de hayırlara vesile olmasını diliyorum. Mehmet Emin Buğra’yı vefatının 60.yılında rahmet ve minnetle anıyorum.  Sempozyumumuza  değerli bildirileri ile katkı sunan   yurt içi ve dışından gelen  tüm misafirlerimize  teşekkür eder,   Katılımcılara selam ve saygılarımı sunuyorum.

Abdullah Karakaş Farabi Eğitim ve Kültür Derneği Başkanı : Şair, gazi, mücahit ve Doğu Türkistan milletinin reisi Mehmet Emin Buğra’nın entelektüel bir lider olması bakımından Aliya İzzetbegoviç’e benzetilebileceğini belirten Farabi Eğitim ve Kültür Derneği Başkanı Abdullah Karakaş şöyle konuştu “Farabi adı ile kurduğumuz  dernek aracılığıyla hocalarımızdan devraldıklarımızı  Doğu Türkistan davası adına  ülkemizde ve uluslararası mecralarda faaliyet göstermeye çabalıyoruz.  Yurt dışına çıkabilen ve öğrenim imkanına kavuşan  Gençlerimizden   hiç olmazsa birkaçı ihtiyaç duyduğumuz materyaller üzerinde çalışsın.’ tavsiyesini yerine getirmeye çalışıyoruz. Çalışmalarımızı şimdilik memlekete gönderemiyoruz. Bu ve benzeri çalışmalarımızın  gelecekte müjdeleyici sonuçlar  vermesini ümit ediyorum.” dedi.

Prof. Dr. Muhammed Harb İZÜ İslami İlimler Fakültesi Öğretim Üyesi HARB: DOĞU TÜRKİSTAN’I ARAP DÜNYASINA BİZ TANITTIK

Kendisini Doğu Türkistanlı olarak gördüğünü ifade  başladığı konuşmasında şunları ifade etti : ” Ben gençliğimde merhum İsa Yusuf Alptekin’e asistanlık yaptım. Doğu Türkistan’ı ve onun davasını Arap dünyasına tanıtma gayreti içinde olduk. Çünkü, Arap dünyası Doğu Türkistan davasını bilmiyordu. Bu meseleyi İslam İşbirliği Teşkilatının gündemine bizler hep birlikte  taşıdık. O zamandan beri  Doğu Türkistan’ın  benim üzerimden  bir teşkilat i ve onun  bünyesinde bir kürsüsü ve temsilcisi bulunmaktadır. Ben Doğu Türkistan mücadelesi için yaptığımız  çalışmalara yaptığım katkı ve  çabalarımdan dan iftihar  ediyor ve gurur duyuyorum.” şeklinde konuştu.

Dr.Hamdi Arslan : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi öğretim Üyesi

Kendisinin Doğu Türkistan meselesinden    çok erken yaşlardan itibaren haberdar olduğunu Doğu Türkistan meselesinin İslam dünyasının en önemli sorunlarından biri olduğunu  belirterek  : “Mustafa Sabri Efendi’nin bir sözü vardır: ‘Eğer hak organize olmazsa, batıl organize olur ve onu mağlup eder.’Türkistan davasının içinde olan kardeşlerimizin bu düsturu çok iyi anlamaları gerekiyor. Doğu Türkistanlı Kardeşlerimiz bu ilke doğrultusunda liyakatle yapılacak çalışmaların mutlaka sonuç vereceğine  inanmalarını özellikle belirtmek istiyorum.” şeklinde konuştu.

Doğu Türkistan Ulemaları Derneği Başkanı Âlim Can Buğda : Mehmet Emin Buğra’nın Doğu Türkistan’ın hürriyeti için büyük ve önemli mücadeleler vermiş bir âlim olduğuna dikkati  çekerek başladığı konuşmasında şunları söyledi :

Muhammed Ali Alioğlu Buğra Akademisi Başkanı : Mehmet Emin Buğra’yı gündeme getirme çabalarının aralarındaki akrabalık bağından kaynaklanmadığını  belirterek “Mehmet Emin Buğra, bir milletin, bir ülkenin ve bir coğrafyanın hürriyet davasının bayraklaşmış ismidir. Onun derdi millet, davası ise hürriyetti. Çünkü hürriyet olmazsa ne milletin ne de dinin varlığını sürdürülmesinin imkansız olduğunun  farkındaydı. Buğra ailesi ve akademisi olarak Mehmet Emin Buğra’yı ve onun mücadelesini ve bize miras bıraktıklarını  gündeme getirme  ve geleceği taşıma gayreti içerisindeyiz.  Bu sempozyumda  Merhum Mehmet Emin  Buğra üzerinden bir  Doğu Türkistan’in bu ülkede yaşayan  bir milletin ve coğrafyanın  davasını   mücadelesini ve  hikayeleri  bir kez daha gündeme taşınacak  ve Doğu Türkistan mücadelesine katkılar sunacağını düşünüyorum.” şeklinde konuştu.

İZÜ. Rektörü  Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar : Türk Dünyası Rotasını Şaşırmıştır  

Sempozyumun açılışında  konuşan İZÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar, Osmanlı İmparatorluğunun dağılması ve hilafetin ilgasının ardından Türk dünyasının adeta rotasını şaşırdığını söyledi.  ” 1933 yılında kurulan Doğu Türkistan İslam Cumhuriyetinin kurucularından  Düşünür Tarihçi Yazar ve Özgürlük önderi  olan Mehmet Emin Buğra’nın örnek bir mücadele vermiştir.  Bir medeniyet kendi kavramlarını kaybederse düşüncesi de yön değiştirir. Çok geniş bir coğrafyaya yayılan Türk dünyasının yaşadığı durum da budur. Kendi değerlerimizi ve kavramlarımızı yeniden keşfetmek ve farklılıklarımızı zenginlik olarak kabul ederek birliğimizi artırmak zorundayız. Bunu başarabilirsek Doğu Türkistan’ın en kısa zamanda hürriyetine kavuşacağına inanıyorum.

Soykırım Canlı Yayınla Kayıtsızca İzleniyor 

İZÜ Rektörü Prof. Dr. Acar  Allah’ın insanları ırk, kavim, renk ve soy olarak farklı yarattığını ama insanlardan birlik istediğini  belirterek şöyle sürdürdü :  Ancak bugün İsrail’de canlı yayınlanan bir soykırımı 2 milyar Müslüman’ın seyrettiğini belirten Acar konuşmasını  şu sözlerle sonlandırdı :  “Doğu Türkistan’da ise Çin’in devasa gücü ve kapalı rejimi içerisinde daha geniş bir kitle yıllardır zulme maruz kalıyor. Farklılıklarımızı zenginlik addederek, birliğimizi, dirliğimizi, gücümüzü pekiştirmek, geliştirmek zorundayız. Türk milleti dünyanın en büyük milletlerinden bir tanesidir. Türk-İslam coğrafyasının bütün meseleleriyle  imkanları dahilinde katkı sağlamaya gayret ettiklerini ve Mehmet Emin Buğra’nın vefatının 60.yıl dönümünü  anısına da bu  sempozyumu da bu bağlamda düzenledik. “şeklinde konuştu.

İZÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Acar,  açılış ve protokol konuşmalarından sonra Sempozyuma destek verenlere  teşekkür plaketi takdim etti.

Sempozyum 4 Oturum Şeklinde Yapıldı

Açılış ve protokol konuşmalarından sonra  Oturumlara geçildi. 4 oturum halinde gerçekleştirilen sempozyumda  yurt içi ve dışından gelen bilim insanları ve Araştırmacıların Mehmet Emin Buğra’nın hayatı,  Hoten Milli İnkilabi, mücadelesi şair, yazar ve tarihçi kimliği ile yaptığı çeşitli  hakkında hazırladıkları bildirilerini paylaştılar.  

1.Oturum Başkan Dr.Dr.Harun Tuncer  “Mehmet Emin Buğra’nın Doğu Türkistan’daki Mücadele Yılları”

Hamit Göktürk, Dr. Atilla Elwıshy, Dr. Higashitotsu Kutluk, Dr. Esed Süleyman ve Doktora Öğrencisi Sabina Mashurova konuşmacı olarak yer aldı.

2.Oturum Başkan Dr. Abdurrahim Devlet  “Mehmet Emin Buğra’nın Uluslararası Mücadeleleri”

Doç. Dr. Tekin Tuncer, Prof. Dr. Erkin Emet, Doktora Öğrencisi Muhammed Emin Uygur, Abdushukur Qumtur ve Dr. Nabijan Tursun konuştu.

3. Oturum Başkanı  Dr.Öğretim Üyesi Ali Demirel   “Mehmet Emin Buğra’nın Düşünce Dünyası”

Müyesser Eminhacı, İbrahim Kaşgar, Doktora Öğrencileri Elif Altun, Hamiyet Özer ve Yusuf Ulusoy bu başlık altındaki bildirilerini sundular.

4. Oturum ve Başkanı Dr.Abdullah Tırabzon “Mehmet Emin Buğra’nın İzleri ve Manevi Mirası”

Semyozyumun 4. ve son oturumu Dr. Tasneem M. Harb, Prof. Dr. Ahmet Abdulkadir Şazeli, Dr. Ahmet Cemal ve Dr. Doğan Şengül’ün Arapça ve İngilizce bildirilerinin okunması ile sona erdi.

Daha sonra  Vefatının 60.yılında Mehmet Emin Buğra Uluslararası Sempozyumu,  bildiri sunan bilim adamları ve Araştırmacılara Katılım ve teşekkür belgeleri takdim edilmesi ile  toplu hatıra resimleri çekilmesi ile sona erdi.

Kaynak : Ajanslar ve konu ile ilgili  çeşitli haber ve yorumlar