TÜRKİSTAN’DAN KİLİS’E BİR UYGUR TAZEBAY ÖYKÜSÜ

Mehmet Cemal ÇİFTÇİGÜZELİ

“ON’DAN GELDİK-O’NA DÖNÜYORUZ”  Kuran-i Kerim  

Bu inancımızın gereği. Prof Uygur Tazebay Ağabeyimiz (1934-2021) de 87 yaşında ruhunu yaradanına teslim ederek hakka yürüdü. Sosyal medya haberi hemen dünyanın  dört bir yanına ulaştırdı. Doğu Türkistan amaçlı sivil toplum ve yazılı, sözlü ve görsel basın kuruluşları da başta Amerika ve Avrupa olmak üzere Prof. Uygur Tazebay’ın vefatı haberine geniş yer verdi, röportajlar yayınladı.

TABUT ÜZERİNDE GÖKBAYRAK
İstanbul’da aziz dostum, Doğu Türkistanlı Hamit Göktürk bana ortak hemşerimiz hem Türkistanlı (Hoten ve Turfan), hem de Kilisli Uygur
Tazebay için baş sağlığı dilerken, ABD ve Avrupa’da yaşayan Doğu Türkistanlılar arasında haberin hızla yayıldığını, dualar edildiğini, Ankara’da ise Doğu Türkistanlıların akın akın cenaze töreninin yapılacağı Bilkent Doğramacızade Ali Paşa Camii’ne gittiklerini, tabutun üzerine bir Doğu Türkistan bayrağı olan gök bayrağı serdiklerini anlattı. Dünya Uygur Kurultayı Vakfı’nin   de  kocaman bir çelenkle cemaate iştirak ederek duaya durduklarına işaret etti.
Prof Uygur Tazebay Türk Dünyasındaki mağdur ve mazlum halkımızın ve özellikle gençlerimizle mültecilerimizin hep yayında yer aldı. Hamit Göktürk dostumun anlattıklarını biliyordum ama, bir kez daha gururlandım Prof. Uygur Tazebay Ağabey ile. Hamit Göktürk’ün tespiti dünkü Uygur Tazebay ile bugün aynı makamda olanların durumuna kıyas imkanı verdi. Üstelik bunların çoğu da dini eğitim aymış teolog akademisyenlerden oluşuyor. Çin’in soykırım uyguladığı Doğu Türkistan halkının uğradığı mezalim karşısında sus pus olanlardan ötürü vay halimize.

TÜRK DÜNYASINA GÖNLÜNÜ VE YÖNÜNÜ ÇEVİREN AYDIN

Hamit Göktürk Anlattı; ” Rahmetli General Rıza Pekin Paşa ile Uygur Tazebay Ankara’da hep görüşürlerdi. Söz konusu yıllarda Doğu Türkistanlı öğrencilerin üniversitelere yerleşmesi, diplomalarının denkliği, yüksek öğrenim ile diğer işlemlere yardım ve hizmette bulunması bizleri yüreklendiriyor ve duamıza ortak ediyorduk Uygur Bey’i. Özellikle başta Kayseri’ye yerleşen Türkistanlılar kendisini hep minnet ve şükranla yad ederler.
Doğu Türkistan Türklüğüne çok hizmeti oldu. Nurlarda uyusun. Laf lafı açınca Uygur Tazebay’ın, bakanlarımızdan Hasan Celal Güzel ve Gaziantep Büyükşehir Belediye eski Başkanlarından Dr. Asım Güzelbey’in çok yakın akraba olduklarını anlattım. O zaman Hamit Göktürk Hasan Celal Güzel’e dua ederek şöyle dedi;
1986 yılında Doğu Türkistan’da İstanbul üzerinden  hacc’a gitmek isteyenler Türkiye üzerinden bu ibadet seyahatini gerçekleştirirlerdi. İmkanları da fazla değildi.
Yanlarında getirdikleri ipekli kumaşları satarak bir gelir girdisi sağlarlardı. Ama gümrükten geçirebilirlerse. İşte bu sorunu rahmetli Hasan Celal Güzel halletti. Gümrükler Genel Müdürlüğüne telefon açarak, kolaylık gösterilmesini sağladı. Uygur Bey de Hasan Celal Bey  de nurlar içinde uyusun.

ALİMLER SÜLALESİ
Uygur Bey bir kahraman Türk Milliyetçisi idi. Hukuku ve ahlakı önemserdi. Hep insanımızdan yana tavır koyardı. Ben kendisini  Ankara’da tanıdım (1977). Sağlık Bakanlığında Dış Münasebetler Daire Başkanıydı. Ancak hayata ziraat teknisyeni olarak Gaziantep’te başlamıştı (1955). Bazı politikacılar kendilerine rakip olabilir diye bu hususu çok istismar ettiler. TOBB’a girdiğinde (1980) dostluğumuz daha da arttı. Sonra YÖK’e transfer oldu (1982) ve Yüksek Öğrenim
Kurumu Başkan Vekilliğine kadar yükseldi, 14 yıl gençliğimize ve üniversite eğitimimize hizmet etti. Kilis’te maruf Şıh Efendi’nin torunu idi. Aile Türkistan’ın köklü
ailelerinden Tümenbayler boyundandı. Aile 1750 yılında Hoten’den Turfan’a göç etti. 1800 yılında ise Anadolu’ya geçtiler. Mekan, iklim, coğrafya ve imkan olarak Türkistan’a çok benzeyen Kilis’e yerleştiler. Aile bir alimler silsilesiydi. Dergahları vardı. Cumhuriyet kurulunca tek kapatılmayan tekke burası oldu. Daha önce bölgenin Mantık Fakültesi  olarak hizmet vermiş, çok sayıda alim, şair ve fikir adamı yetiştirmişti burası.
TÜRK DÜNYASINA VE MEMLEKETİNE HİZMETTE ÖNCÜ
Prof. Uygur Tazebay üçüncü nesil olarak bu aileyi temsil etti. Kendisiyle Ankara’da sürekli görüşüyordum. Vefatından birkaç ay önce de ülke eğitimi, kültürü ve gençliğinin aşırı derece ihmal edildiğini, bu durumun ilerde çok ciddi sorunlara yol açacağını anlatan mailler gönderiyor ve telefonla sohbetler ediyorduk. Bir hatırlatması da sevgi, saygı, iyilik ve güzelliklerin çözülmesi konusuydu. Uygur Bey, daha önce de dedesinin belirttiği gibi kendisinin de bir nezaket mektebi, adab-ı muaşeret okulu açılmasını çok istiyordu.
Hasan Celal Güzel 1986 yılında Gaziantep’ten milletvekili adayı olunca bütün Ankara bürokrasisi ilimize taşınmıştı. Başta Uygur Tazebay olmak üzere YÖK Başkanı Prof. Dr. İhsan Doğramacı’yla birliktegelerek Gaziantep Üniversitesi’nin kuruluşunu müjdelediler (1987). Gaziantep Üniversitesi(GAÜN)böylece tüzel kişilik kazandı ve hemen faaliyete geçti. Kilis’te ise Meslek Yüksek Okulu kuruldu ve müdürlüğüne Mahir Körbeyli getirildi. Kilis Üniversitesi’nin kurulmasında da katkısı oldu. Kilis Üniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr.İsmail Güvenç Uygur Tazebay’ı Kilis’e davet ederek Türk Dünyasının ortak etkinliği ve rengi olan Nevruz konusunda bir konferans verdirdi, kenti ve Üniversiteyi onurlandırdı. Prof. Uygur Tazebay’a Rektör Güvenç bir plaket takdim etti.

Yayınlanmış Alimler ve Kimi Zalimler adında bir kitabı vardır. Keşke  yeni baskıları ve Uygur Tazebay’ın diğer yazı ve röportajları kitap  haline getirilebilse.

TÜRKİYE-KAZAKİSTAN ÜNİVERSİTESİ ve KİLİS ZİRVESİ
İki kız babası olan Uygur Tazebay’ın eşi İlksev Hanım avukattı. Eşim ile  birlikte Hasan Celal Güzel’in hayata geçirdiği Yeniden Doğuş Partisi’nin kurucuları arasındaydı. Zaman zaman politika sohbetleri yapar ve bu işin güçlüğünü görür, samimiyetini sorgular ve sıcaklığını yaşardık.

2004 yılında Ankara’da Milli Kütüphanede düzenlediğimiz ve iki gün süren Kilis Zirvesi’ne katkı verdi, arka çıktı. Toplantıyı sürekli izledi ve yorumladı. Prof. Uygur Tazebay “Kilis Seni Çağırıyor Duyuyor musunuz?” mesajlı Kilis İçin Sivil İnisiyatif Platformunun faaliyetlerini önemserdi. Çiğdem Mahallesinde oturuyordu. Korona salgını dolayısıyla hiç dışarı çıkmadığını, ama temaslarını telefonla da olsa devam ettirdiğini biliyordum. Yıllarca Türkiye -Kazak Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanlığını yaparak Türk Dünyası ile olan ilişkilerin daha da  büyümesini sağladı.

UYGUR TAZEBAY İSMİ YAŞATILMALI
Hakka yürüdüğü güne kadar hizmet etti Uygur Tazebay. Ankara’da cenaze namazını Diyanet İşleri eski Başkanlarından Mehmet Nuri Yılmaz kıldırdı. Hemşerileri gibi Doğu Türkistanlı soydaşları da cenaze namazında ve duada hazır bulundu. Aynı dini tören Kilis’te de yapıldı. Cenaze namazı, öğleyin çocukluğunun geçtiği evlerinin önündeki Çekmeceli Camii’nde de  kılındı ve hemen caminin karşısında bulunan Şıh Efendi Tekkesi aile
mezarlığında defnedildi. Nurlar içinde uyusun bu aziz insan.

Dilerim Ankara Büyükşehir ve Kilis Belediyeleri Prof. Uygur Tazebay’ın  ismini bir sokağa, bir caddeye, bir bulvara  verilir ve Kilis Üniversitesi de
Uygur Tazebay’ın adını bir Anfi’ye yansıtır ve adına  bir Çalıştay gerçekleştirir.

Merhumu rahmet ve mağfiret niyazi ve saygı ile  bir kez daha anıyorum.