BM.’e bağlı Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi’nin Ağustos 2018’de yaptığı toplantıdan  sonra  yayınladığı bir raporla bir ay sonra,  Çin’in Uygur bölgesinde bir biri ardı sıra açtığı Çin tipi Toplama Kamplarında bir milyondan fazla Uygur,Kazak,Kırgiz ve diğer Türklerin haksız ve hukuksuz olarak tutulduğunu Çin’in bu uygulamasının  BM. Irk ayırımcılığı  Sözleşmesine aykırı olduğunu  açıklamış ve BM.lere bağlı bağımsız uzman ve araştırmacıların Uygur bölgesine bizzat giderek konuyu yerinde incelemesini ve bir rapor hazırlaması yönünde bir karar almıştı.

Bunun üzerine Çin hükümeti  ” Uygur bölgesinde toplama kampları diye bir yen mevcut değil.” açıklaması ile inkar etmiş ve BM.heyetinin bölgeye gitmesini de kabul etmemiş ve BM.Heyetinin bölgeyi erişimi için onlara vize vermeyeceklerini açıklamıştır.

BM.İnsan hakları Yüksek Komiserliği ile BM.Irk Ayırımcılığı ile Mücadele Komitesi ortaklaşa  3 yıllık bir çalışmalar sonucu Ağustos 2021’de  Çin tipi  toplama kampları ve bu Kamplarda tutuklu Uygurlar,Kazaklar,Kırgizlar ve diğer Türk halkları hakkında geniş çaplı bir rapor hazırlamış  ve bunu  Aralık/2021’de  yayınlayacağını ilan etmişti. Ancak, aradan 4 ay geçmiş olmasına rağmen. Çin yönetiminin  çeşitli  engellemeleri  sebebiyle şimdiye kadar  bu rapor açıklanmadı. Bu durum  başta diasporada yaşayan Doğu Türkistanlılar  ile bazı ülkeler, STKlar ve  uluslararası toplum tarafından tepki ile karşılandı.

Geçtiğimiz Mart ayında  Çin hükümeti bir açıklama yaparak , bu yıl Mayıs ayında BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle  Bachelet liderliğindeki bir heyetin Uygur  bölgesini  ziyaret etmesine izin vereceklerini  öne sürmüş  ve raporun  yayınlanmasını  ortaya attığı bu yeni girişim   ile bir kez   engellemeyi başarmıştı.

Ancak, Doğu Türkistan’daki toplama kampları  ile bu kamplarda tutulan milyonlarca tutuklu  Türkler    hakkında çok sayıda  yeni bilgiler ve kanıtlar elde edildiği belirtilmiş ve raporun açıklanmasının   BM.İnsan hakaları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet’in Çin ziyaretinden daha önemli” olduğunu söyleyen insan hakları aktivistleri, Çin’in  bölgeyi ziyaret edecek heyete  önceden  olduğu gibi  sahte bir platform  hazırlayacağını  ve BM.heyetini bu sahte tiyatro sahnelerini  izleterek kandırabileceğini  açıklamışlardı. Ayrıca, , Michel Bachelet  Başkanlığındaki  BM yetkililerinin Çin yönetimi tarafından  aldatılma ihtimalinin Çin’in  bölgeyi ziyaret eden  önceki  heyetler gibi  yüksek olduğunu bildirmişlerdi.

Çin Nazi Toplama Kampı Mağdurlarının Görüşleri 

Fransa’da  yaşayan  Gülbahar Hativacı,Kalbeinur Sıddık ve Gülbahar Celilova( 3 kişi) Ömer Bekali (Hollanda)  ile  İsveç’te yaşayan  Sayragül Savutbaykızı  olmak üzere   Avrupa ülkelerinde yaşayan  toplam  5 Toplama kampı mağdur ve tanıkları  Özgür Asya radyosuna  yaptığı açıklamalarında : ” BM.’nin geçen yılın Ağustos ayında tamamladığı Doğu Türkistan İnsan Hakları Raporu BM.Heyetinin bölgeyi ziyaretinden daha önemli olduğunu,çünkü Çin’in raporun yayınlanmasını engellemek için Ziyarete izin verdiğini  bunun da raporun önemini ortaya koyduğunu,BM.lerin bu raporunu Ziyaret öncesi açıklaması gerektiği” yolunda görüşlerini ortaya koydular.

Kamp mağdur ve tanıklarının ayrı ayrı ifadeleri şöyle ;

Ömer Bekali : Hollanda’da yaşayan Toplama kampı mağduru  Ömer Bekali  BM.heyetinin Doğu Türkistan’i ziyareti öncesinde  İnsan hakları raporunun bir an  açıklanmasını çok önemli buluyorum. BM.Heyetinin  bölge ziyaretinin bizim için yararlı olacağını sanmıyorum. Çünkü, Çin  yönetimi BM.Heyetini sinsice kandırarak ve hazırlanmış tiyatro sahneleri ile aldatarak  güle güle  diyerek yolcu edeceklerdir.

Gülbahar Hativacı :  BM.lerder  Yüksek Komiseri Bachelet’in Doğu Türkistan’ı ziyaret edeceği Mayıs ayından önce bu raporun   açıklanmasını talep etmek ve uluslararası toplumun bu konuya dikkatını çekmek amacı ile  17-22 Nisan 2022 tarihleri ​​arasında Cenevre’deki BM binasının önünde bir hafta  süre ile barışçıl şekilde eylemler yapmaya karar vermiş bulunmaktayız. Bizler bu eylemimiz esnasında gerekirse  BM. İnsan hakları Yüksek Komiseri Bachelet Hanıma ve diğer yetkililere  Toplama kamplarında maruz kaldığımız  baskı,zulüm ve  çeşitli işkence sahnelerini temsili olarak göstermeye hazırız. Diasporada yaşayan Doğu Türkistanlılar başta olmak üzere  İnsan hakları ve Hukuk Kuruluşları ile duyarlı uluslararası toplumdan bu eylemimiz için   her türlü  destek ve katkılarını önemle beklediğimizi ifade etmek istiyorum.” dedi.

 Aralarında Hollanda’da yaşayan Ömer Bekali’nin de bulunduğu beş kamp tanığının Cenevre’de  bir hafta süre ile yapacağı   eylemler sosyal medyada büyük destek gördü. AB. ülkelerinde yaşayan Doğu Türkistanlılar  ve İsviçre’de yaşayan  Türkler  Toplama kampı mağdurları ile dayanışma içinde olduklarını göstermek ve Kamp mağdurları  Uygurların eylemlerini   desteklemek  amacı ile kendilerini her türlü yardım yapacaklarını belirtiyorlar.