BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ

Uygur Haber ve Araştırma Merkezi(UYHAM)

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 10 Aralık 1948 tarih ve 217  A(III) sayılı Kararıyla ilan edilmiştir. 6 Nisan 1949 tarih ve 9119 Sayılı Bakanlar Kurulu ile “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin Resmi  Gazete ile yayınlanması  yayımdan sonra okullarda ve diğer eğitim  müesseselerinde okutulması ve yorumlanması ve bu Beyanname hakkında  radyo ve gazetelerde münasip neşriyatta bulunulması” kararlaştırılmıştır.
Bakanlar Kurulu Kararı 27 Mayıs 1949 tarih ve 7217 Sayılı Resmi  Gazete’de yayınlanmıştır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu;
İnsanlık topluluğunun bütün bireyleriyle kuruluşlarının bu Bildirgeyi her zaman göz önünde tutarak eğitim ve öğretim yoluyla bu hak ve  özgürlüklere saygıyı geliştirmeye, giderek artan ulusal ve uluslararası önlemlerle gerek üye devletlerin halkları ve gerekse bu devletlerin yönetimi altındaki ülkeler halkları arasında bu hakların dünyaca etkin  olarak tanınmasını ve uygulanmasını  sağlamaya çaba göstermeleri  amacıyla tüm halklar ve uluslar için ortak ideal ölçüleri belirleyen bu  insan Hakları Evrensel Bildirgesini ilan eder.
Madde 1– Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit  doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler, birbirlerine karşı kardeşlik  anlayışıyla davranmalıdırlar.
Madde 2– Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka bir  görüş, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi başka bir  ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile ilan olunan bütün haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabilir. Ayrıca, ister bağımsız olsun, ister vesayet
altında veya özerk olmayan ya da başka bir egemenlik kısıtlamasına bağlı
ülke yurttaşı olsun, bir kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet veya
203 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi  ülkenin siyasal, hukuksal veya uluslararası statüsü bakımından hiçbir  ayrım gözetilmeyecektir.
Madde 3 -Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
Madde 4- Hiç kimse kölelik veya kulluk altında bulundurulamaz,  kölelik ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır.
Madde 5– Hiç kimseye işkence yapılamaz, zalimce, insanlık dışı veya  onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve ceza verilemez.
Madde 6– Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kişiliğinintanınması hakkı vardır.
Madde 7- Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir.Herkesin bu Bildirgeye aykırı her türlü ayrım gözetici işleme karşı ve böyle işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşı eşit korunma hakkı vardır.
Madde 8- Herkesin anayasa yada yasayla tanınmış temel haklarını  çiğneyen eylemlere karşı yetkili ulusal mahkemeler eliyle etkin bir yargı yoluna başvurma hakkı vardır.
Madde 9- Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve  sürgün edilemez.
Madde 10- Herkesin, hak ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine
bir suç yüklenirken, tam bir şekilde davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından hakça ve açık olarak görülmesini istemeye hakkı  vardır.
Madde 11

1. Kendisine bir suç yüklenen herkes, savunması için gerekli olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir yargılama sonunda, yasaya göre suçlu  olduğu saptanmadıkça, suçsuz sayılır.
2. Hiç kimse işlendiği sırada ulusal yada uluslararası hukuka göre bir  suç oluşturmayan herhangi bir eylem veya ihmalden dolayı suçlu sayılamaz. Kimseye suçun işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.

Madde 12- Kimsenin özel yaşamına, ailesine konutuna ya da  haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, şeref ve adına saldırılamaz.  Herkesin bu gibi karışma ve saldırılara karşı yasa tarafından korunmaya  hakkı vardır.

Madde 13

1. Herkesin bir devletin toprakları üzerinde serbestçe dolaşma ve  oturma hakkı vardır.
2. Herkes , kendi ülkesi de dahil olmak üzere, herhangi bir ülkeden ayrılmak ve ülkesine yeniden dönmek hakkına sahiptir.

Madde 14

1. Herkesin zulüm altında başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı vardır.
2. Gerçekten siyasal nitelik taşımayan suçlardan veya Birleşmiş  Milletlerin amaç ve ülkelerine aykırı eylemlerden doğan kovuşturma  durumunda bu haktan yararlanılamaz.

Madde 15

1. Herkesin bir yurttaşlığa hakkı vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak yurttaşlığından veya yurttaşlığını değiştirme
   hakkından yoksun bırakılamaz.

Madde 16

1. Yetişkin her erkeğin ve kadının, ırk, yurttaşlık veya din  bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya uğramaksızın evlenme ve aile  kurmaya hakkı vardır.
2. Evlenme sözleşmesi, ancak evleneceklerin özgür ve tam iradeleriyle
   yapılır.
3. Aile, toplumun, doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet  tarafından korunur.

Madde 17

1. Herkesin tek başına veya başkalarıyla ortaklaşa mülkiyet hakkı  vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz.

Madde 18- Her şahsın fikir, vicdan ve din hürriyetine hakkı vardır; bu  hak, din veya kanaat değiştirmek hürriyetini, dinini veya kanaatini tek  başına veya topluca, açık olarak veya özel surette, öğretim, tatbikat,  ibadet ve âyinlerle izhar etmek hürriyetini gerektirir.
Madde 19- Herkesin düşünce ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır. Bu  hak düşüncelerinden dolayı rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu olmaksızın, bilgi ve düşünceleri her yoldan araştırmak, elde etmek ve
yaymak hakkını gerekli kılar.
Madde 20

1.  Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü vardır.
2. Hiç kimse bir derneğe girmeye zorlanamaz.

Madde 21

1. Herkes, doğrudan veya serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir.
2. Herkesin ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak yararlanma  hakkı vardır.
3. Halkın iradesi hükümet otoritesinin temelidir. Bu irade, gizli veya serbestliği sağlayacak benzeri bir yöntemle genel ve eşit oy verme yoluyla yapılacak ve belirli aralıklarla tekrarlanacak dürüst seçimlerle belirlenir.

Madde 22- Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe  hakkı vardır. Ulusal çabalarla ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her  devletin örgütlenmesine ve kaynaklarına göre, herkes onur ve kişiliğinin serbestçe gelişim için gerekli olan ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının  gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir.
Madde 23

1.  Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme, adaletli ve elverişli  koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır.
2. Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için eşit ücrete  hakkı vardır.
3. Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve gerekirse her
   türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil
   ve elverişli bir ücrete hakkı vardır.
4. Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır.

Madde 24- Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle çalışma süresinin makul ölçüde sınırlandırılmasına ve belirli dönemlerde ücretli  izne çıkmaya hakkı vardır.
Madde 25

1. Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme,  giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik, hastalık,  sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.
2. Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır.  Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar.

Madde 26

1.  Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve temel  eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur. Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır. Yüksek öğretim, yeteneklerine göre herkese tam bir
   eşitlikle açık olmalıdır.
2. Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu
   özendirmeli ve BirleşmişMilletlerin barışı koruma yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir.
3. Çocuklara verilecek eğitimin türünü seçmek, öncelikle ana ve  babanın hakkıdır.

Madde 27

1. Herkes toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, güzel  sanatlardan yararlanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan yararlanma  hakkına sahiptir.
2. Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden  doğan maddi ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır.

Madde 28– Herkesin bu Bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzene hakkı vardır.
Madde 29

1. Herkesin, kişiliğinin serbestçe ve tam gelişmesine olanak veren  topluma karşı ödevleri vardır.
2. Herkes haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken,  başkalarının hak ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara saygı gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve
   kamu düzeniyle genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız
   yasayla belirlenmiş sınırlamalara bağlı olur.
3. Bu hak ve özgürlükler hiçbir koşulda Birleşmiş Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.

Madde 30- Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, topluluk veya kişiye, burada açıklanan hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok
edilmesini amaçlayan bir girişimde veya eylemde bulunma hakkını verir biçimde yorumlanamaz.

Kaynak : TBMM.İnsan Haklarını İnceleme KomisyonuKurumsal sayfası