DUK.İCRA BAŞKANI İSA’YA VERİLEN ÖDÜL,ÇİN-ABD GÖRÜŞMELERİNDE GERİLİME SEBEP OLDU

Çin devlet başkanı Xi’nin  01 Nisan tarihinde başlayan  ABD. resmi ziyaret öncesi dünya’nın  prestijli  ödüllerinden olan  ve Komünizm Kurbanları Vakfı tarafından verilen “Truman – Reagan Özgürlük ödülü” ‘nün  Dünya Uygur Kurultayı İcra Komitesi başkanı Dolkun İsa  verilmesi,Çin-ABD arasında gerilime sebep olduğu ve   Ödül verilmesi olayının  iki ülke Liderleri arasında yapılan görüşmelere de yansıdığı açıklandı.

Bloomberg View’in   önde gelen  siyasi analizcisi Eli Lake,  tarafından  kaleme alınan ve Doğu Türkistan sorunu için güncel önem arz eden   bu  inceleme yazısının  düzenlenen Türkçe çevirisini aşağıda  sunuyoruz.(UYHAM)

Eli Lake (Bloomberg View)

ABD Başkanı Barak Obama ve Çin lideri Xi Jinping arasında yapılacak Perşembe günkü toplantı öncesinde, Pekin yönetimi, Çin’in yüksek profilli kurbanlardan birisinin (Dolkun İsa’nın) ABD.’ye girişine izin veren  kararını protesto ediyor.

Krizin odağındaki isim,  Almanya’da sürgünde yaşayan bir  Uygur aktivist Dolkun isa,  mesele ise , İsa’ya ABD,Kongresi salonunda tertip edilen bir törenle verilen ” Truman-Reagan Özgürlük”  ödülü  verilmesi olayı’dır. Söz konusu ödül, 30 Mart 2016 Çarşamba günü, Washington’daki Komünizm Kurbanlarını Anma Vakfı tarafından Çin’in kuzey batısında yaşayan milyonlarca Müslüman Uygur’un   haklarını savunmaya yönelik  çalışmaları  sebebiyle Dünya Uygur Kongresi İcra Kurulu başkanı  Dolkun İsa’ya bir onur ödülü  olarak verilmiştir.

Etkinlik öncesinde, Çin Dışişleri Bakanlığı, Almanya’da sürgünde yaşayan İsa’nın ödül törenine katılmak üzere ABD’ye girişine izin veren ABD yönetimine karşı diplomatik girişimde bulunarak resmi bir protesto metni  yayınlamıştır.  İsa’nın  çalışmaları  veya Komünizm Kurbanlarını Anma Vakfı’nın düzenlediği ödül töreni etkinliğine karşı ABD yönetimi  herhangi bir olumsuz tavır veya işlem yapmazken Çinliler bu durumdan büyük rahatsızlık duyduklarını belirttiler. Çinliler, Vakfın etkinliğini, bu hafta Nükleer Güvenlik Zirvesi için Washington’da  bulunan davetliler arasından Obama ile resmi görüşmeye davet edilen tek lider olan Xi’nin yüzüne atılan bir tokat olarak  tanımlıyorlar.

Çinliler DUK İcra başkanı Dolkun İsa’yı bir ” terörist Lider ”   olarak görüyorlar. Komünizm Kurbanlarını Anma Vakfının bu iddiaları kabul etmediğini belirtmeye  elbetteki gerek yoktur. 1994 yılında kurulan  söz konusu Vakıf, bu ödülü Uygur aktivist İsa’ya vermekle, Marks, Lenin ve Mao’nun  komünist felsefelerine dayanan  günümüz  Çin yönetiminin kendi halkına ve idaresi altındaki azınlık milletlere karşı yürüttüğü baskılara  bir az de olsa  dikkat çekmek amacı taşıyor.

Capitol Hill (ABD.Parlamentosu) binasındaki  Kongre bölümünün   küçük bir odasında 30 Mart Çarşamba günü, ödülünü İsa’ya  tevdi ederken,konuşan adı geçen  Vakfın başkanı Lee Edwards, “Yanlış insanlar sizi eleştirdiği zaman doğru bir şey yaptığınızı anlıyorsunuz” sözleri ile Vakıf’a yöneltilen eleştirilere  bir bakıma cevap vermiş de oldu.

DUK İcra başkanı İsa’nın ABD. ziyaretini sorunusuz olarak yapması  ve üstelik bir  Özgürlük ödül alması, Obama ve Xi arasında zaten soğuk olan ortamı daha da buzlu  hale getirecektir. ABD yetkilileri, Çin’in  kuzey batısında yaşayan etnik Müslüman Uygurlara karşı  Çin’in her gün şiddetini biraz daha arttırarak uygulamakta olduğu   baskı,engel  ve kısıtlamalara dair  elde edilen bilgiler ve raporlara rağmen, Uygurların durumlarını açıkça destekleyen  açıklamalar yapmaktan bilinçli olarak kaçındılar.

ABD. Ulusal Güvenlik Konseyinin üst düzey bir Asya bölümü  sorumlusu, Dan Kritenbrink, 31 Mart 2016 Perşembe günü  gazetecilere yaptığı açıklamalarda, Obama’nın Xi ile 90 dakika olarak planlanan  görüşmesi esnasında, insan hakları, siber casusluk ve Çin’in Güney Çin Denizindeki askeri genişlemesi dâhil bir çok konuyu gündeme getireceğini ifade etti. Ancak,buna karşılık,DUK İcra başkanı Dolkun  İsa’nın bir terörist olduğuna ilişkin Çin’in iddialarının desteklenmediği veya reddedildiğine dair her hangi bir  ifade beyan etmedi.  Bir mülakatında, Uygurların  çok küçük ve marjinal tabir edilen  bir bölümünün, Suriye’de savaşan IŞİD gibi gruplar tarafından beyninin yıkandığını belirten Dolkun İsa, bizim bu konudaki bildiklerimizi  doğruladı. Bu açıklamaları  ve mevcut  durum vee kanıtlar  birlikte ele alındığında  DUK İcra Kurulu Başkanı İsa’nın  beyni yıkanmış  bu insanlarla her hangi bir ilişkisinin  olduğuna dair herhangi bir kanaat bizde oluşmamıştır.

Dolkun  İsa 1990’lı yılların  başlarında Çin’den  zorunlu sürgün edilmiş  bir Uygur aktivisttir.  2006 yılında Dünya Uygur Kongresi’nin Kurulmasına yardımcı olması ve rol almasından   bu yana Dolkun İsa,  çalışmalarında hiç bir şekilde şiddet içermeyen  bir yol takip etmiş ve Uygur direnişinin yılmaz bir savunucusu konumunu daima koruyagelmiştir.

Dolkun İsa bize kendisini anlatırken ;  “Çin hükümeti beni  “teröristlik”le itham  diyor. Çünkü ben  1980’lı yıllarda Urumçi’de Üniversite öğrencisi iken, öğrenci hareketelerinin  tertipçi ve öncülerinden  biri idim. Uygur öğrencilerin  protesto  eylemlerini  diğer arkadaşlarımla birlikte organize ediyor ve onlara liderlik yapıyordum. ” demiştir.

İsa,1988 yılında  Üniversite’den atılmadan   ve daha sonraları sınır dışı edilmeden önce Xinjiang üniversitesinde demokrasi aktivisti bir öğrenciydi. Daha sonra, Çin komünist okullarında kendi öz tarihlerini öğrenmekten yoksun bırakılan Uygurlara, Uygur Tarihi kitapları dağıtmaya başladı. Bu sebeple, Türkiye’ye sürgün edildi ve buradan  da Almanya’ya  iltica etti . Daha sonra ise, bu ülke’den de sığınma hakkı alarak Alman  vatandaşı oldu.

Dolkun İsa bize, “Ben Uygurların özgürlüğüne yürekten inanıyorum ve bunu elde etmek için barışçıl yollardan mücadeleye devam edeceğim.  Çin,beni ve Liderlerimiz başta  diğer tüm çalışma arkadaşlarımı Uygurların insanı hak ve hukukunu dile getiren ve talep eden tüm Uygurları teröristlikle itham ediyor. Bu  sebeple  benim ve diğer lider ve arkadaşlarımın bütün  uluslararası platformlarda  kabul görmemizi  engellemeye çalışıyorlar. Çin,bu  konuda geçmiş yıllarda epey başarılar elde etti ve bazen de bizi engellemeye muvaffak oldu. Fakat son zamanlarda  bu konuda o kadar başarılı değil. Çünkü, daha çok ülke benim  ve mücadele arkadaşlarımın kim olduğumuzu  anlamaya başladılar.” şeklinde konuştu.

Dünya Uygur Kongresi, bütçesinin yaklaşık %40’nı, terörizmle ilişkisi olmadığı ve barışçıl yollardan mücadele ettiği için  ABD kongresi tarafından fonlanan bağımsız bir ABD kuruluşu olan Demokrasi İçin Ulusal Yardım= Bağış adlı  bir sivil toplum kuruluşundan alıyor.

Bununla birlikte, Çin hükümeti,Dolkun İsa’nın adını yıllar öncesinden İnterpol’un aranan suçlular listesine koymuş bulunuyor. Kendisinin Çin’e ve Türkiye’ye girişi yasaklanmıştır.  Kendi ifadesine göre 2006 yılında Pekin’in baskısı ile   daha önce planlanan bir ABD ziyareti de  engellenmiştir.

ABD. Dış İşleri Bakanlığı sözcüsü, bu hafta içinde sorulan bir sorumuza karşılık,  Çin ile  ülkesi  arasında  yaşanan mevcut sorunu tartışmayı reddetti. Başka bir resmi görevli ise, Dolkun İsa’ya verilen Ödül dolayisiyile, Çin’in  bir protesto yayınladığı haberini  teyit etti. Komünizm Kurbanlarını Anma Vakfı idari yöneticisi olan Marion Smith ise, ödül töreni öncesinde ABD Dışişleri Bakanlığı yetkililerinin  kendisi ile irtibat kurduğunu   da açıkladı.

Smith, “Dışişleri Bakanlığından bir görevli bizi arayarak bu etkinliği düzenlemekteki maksadımızı merak ettiklerini” ifade ettiğini de söyledi. Dış İşleri yetkilisinin kendisine ” Çin Lideri  Xi’nin ziyareti  öncesinde  Dolkun  İsa’nın onuruna bu etkinliğin niçin düzenlendiği hususuyla Çin’in  bu konu ile çok yakından  ilgilendiğini aktardığını ” de belirtti.

Dışişleri Bakanlığı, Doğu Asya ve Pasifik İşleri Bürosu sözcüsü Gabrielle Price, kendisinden bu ödül konusu ile ilgili  bir yorum istediğimizde  bize; “ Çin’deki etnik Uygurlar üzerindeki kısıtlamalar ve ayrımcılıklar üzerine gelen raporlar ile yakından ilgileniyoruz.  Uygurların Dini özgürlükleri  ile  barışçıl  talepleri ve ifade özgürlüğüne yönelik mevcut  uygulamaları ve kısıtlamalar hakkında  acil olarak reform politikaları geliştirmelerini Çin hükümetinden istedik ve   talepte bulunuduk.” dedi. söyledi.  ABD yönetimi olarak aynı zamanda, şiddete dayalı ve terörist  eylemleri de  tek taraflı olarak kınıyoruz” ifadesini  de sözlerine ekledi.

Obama yönetimi, Çin’in Uygurların özel durumu ile  genel olarak ilgileniyordu. Bunun en çarpıcı örneği olarak, 2014 yılında ABD. Dışişleri Bakanı John Kerry ve Beyaz Saray Basın Bürosunun, ayrılıkçılığı savunduğu  iddiası ile  ömür boyu hapis cezasına çarptırılan İlham Tohti adlı Uygur profesörün serbest bırakılması yönünde Çin’e çağrıda bulunmasıdır.

Dolkun İsa, Uygurların dramatik mevcut durumuna karşı  bu ve benzeri tutum ve tavırları daha çok ve sık olarak   görmek istediklerini  söyledi. Başkan Obama  ve diğer Batılı Liderlerin,  Çin liderleriyle  karşılıklı görüşmelerinde,  Çin’in insan hakları ihlalleri konusunda  kendi kamu oylarına  sarfettiği ve özel olarak   söylediği hususları,Çin Lidereleri ile görüşürlerken, son derece ve aşırı yumuşak ve çok  cılız tonlarda  ifade kullandıklarını ve  bu konuda çok kaldıklarnı ” de   ifade etti.

Dolkun İsa , Çin komünizminin(Komünist Çin yönetiminin) kurbanları  olan Uygurlara ve  masum halka yaptığı başlıca zulüm,  Toplumsal Sosyal Mücadele (Köreş Kılmak) adı altında  yaptıkları zulümdur. Komünist çin.   rejim karşıtı olarak suçladıkları insanları kamusal alanda  binlerce kişiyi toplayarak,suçluyu  halkın gözü önünde  hakaretler ederek teşhir ederek ve  sözde onların zalimliklerini yüzlerine karşı söyleyerek  onları utandırarak caydırmak suretiyle cezalandırdıklarını belirterek ” Onlar (Çin yönetimi) bu ve benzeri kaba ve şiddete içerikli hakaret içeren cezalandırmalara  alışıktır. Onların masum Uygurlara yaptıkları baskı ve zulmü açık şekilide onların yüzlerine haykırmak gerekir. Çinliler için bu yöntem   nezaket  ve özel diplomasi kurallarından daha etkin olacaktır. Ben ülkemde  iken,bunları Çinli komünistlerden  bizzat görerek  öğrendim.”  şeklinde konuştu.

Kaynak :  Uyghurcongress.org/Türkçe  Ve  http://dtv.org.tr/?HABER/1146/dolkun-isa%27ya-verilen-odul,-abd-cin-arasinda-gerileme-neden-oldu.html