DOĞU TÜRKİSTAN BAĞIMSIZLIK HAREKETİNİN ÖĞRENCİ VE AKADEMİSYEN ÖNCÜLERİ(1.Bölüm)

Yücel TANAY (Serbest Gazeteci-Araştırmacı ve Yazar )

Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi , bir diğer deyimle,Uygur  Özgürlük mücadelesi , aynı zamanda bir öğrenci hareketi olarak başlayan  ve Uygur akademisyenlerin öncülüğünde başlayan ve yürütülen bir milli  harekettir. Uygur öğrenciler, kendi  içlerinden cesur ve gözü pek  gençlik liderleri çıkardığı gibi  öğrencilik hayatın bitiminde Üniversitelere intisap eden ve akademik düzeyde önemli araştırmalar yapan ve  bu hareketin geleceğine ait fikirler üreten  liderler de çıkarmıştır.

ÖĞRENCİ LİDERİ VE UYGUR AYDIN VE ENTELLEKTÜELİ ÖRKEŞ DEVLETİ

Doğu Türkistan Türklerinin demokrasi ve hak hukuk mücadelesi ile Çin işgaline karşı  direnişlerinde  önemli bir yere sahip   ve bütün Çin genelinde çok iyi tanınan  öğrenci lideri  bir Uygur Türkü olan  Örkeş Devleti’dir.  Örkeş Devleti,Çin’in başkenti Pekin’de Milletler Neşriyatı(Basımevi)’nda çalışan  Uygur şair, yazar ve yayıncı  Nurmuhammed Devleti’nin oğlu olup,tahsilini Pekin’de tamamlamıştır.1989 yılında Pekin’de  Çinli öğrencilerle birlikte başlattığı Demokrasi ve Özgürlük  Hareketi’nin  Lider kadrosu içerisinde yer edinebilen  tek Müslüman ve Türk lideridir. Pekin’in eski imparatorluk sarayı, yasak Şehir’in de yer aldığı Tienenmin meydanında    daha fazla özgürlük ve demokrasi talebi ile oturma eylemi yapan öğrencilerin başında günlerce Çin yönetimi ile  mücadele etmiştir. Zaman’ın Çin Başbakanı Le Ping ile yapılan görüşmelerdeki Heyet arasında yer almıştir.ÇKP.genel sekreteri de olan Le’ye sorduğu sorular ve cesur çıkışları ile kendisini  kanıtlamıştır.Tienenmin meyedanında oturma eylemi yapan yüzbinlerce öğrenci ve Pekin halkının   Mançurya’dan Pekin’e gelen Çin Kurtuluş Ordusu askereleri ve   tanklarıyla ezilerek öldürülmesi ve katliam yapmaları üzerine öğrenci eylemeleri kanla bastırılmıştır.Bunun üzerine Örkeş Devleti diğer Çinli Öğrenci liderleri ile birlikte   yurt dışına kaçabilmiştir.

Örkeş Devleti 30 Ekim  1989’da  Türkiye gazetesinde yayınlanan ve  Paris’te İHA muhabiriyle yaptığı röportajdaki şu sözüyle hafızalara kazınmıştır ;

 “Biz Çin esaretine düştüğümüz 250 yıldan beri Uygur ve Türk kimliğimizi, İslamiyet sayesinde koruyabildik.”

Örkeş Devleti’nin tarihe not olarak düşen  bu sözlerinin   farkında olan İşgalcı Çin  yönetimi  bölgedeki Müslüman halkı dinlerinden,milli ve manevi değerlerinden  koparmak ve böylece kendi kimliklerinden kopararak zamanla assimile etemek için   günden güne şiddetini  arttıran  çeşitli baskı,zulum,işkence,assimilasyon,dönüştürme ve ırkı soykırım uygulamalarını  yürürlüğe koymuş bulunmaktadır.  Ancak Uygur Türkleri  dinlerinden,milli ve manevi değerlerinden ayrıldıklarında yok olacakalarını çok iyi bildikleri için  İşgalcı Çin’in bu sinsi uygulamalarına karşı şanlı ve güçlü bir şekilde direniş göstermekte, varlıklarının esasi ve temeli olarak bildikleri bu değerlerinden   asla taviz vermemektedir.

Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi içinde aktif olarak yer alan  onlarca cesur Öğrenci lideri, akademisyen, din bilgini , işçi lideri, şair- yazar başta olmak üzere Uygur toplumunun çeşitli katmanlarına mensup isimler  birçok kahraman’in  mevcut olduğundan şüphemiz yoktur.Çünkü,Milletler Aydınları ve Liderleri ile birlikte var olurlar.