UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

Norveç’te yaşamakta olan Eğitimci, Uygur Türkçesi Uzmanı ve İnsan hakları aktivisti  Abdulveli Eyup, Çin yönetiminin  işgalindeki Doğu Türkistan’da yaşayan Türklere yönelik baskı, zulüm ve  fiziksel soykırım suçlarının yanında Uygur Türkçesi başta olmak üzere  hayatın bütün sahalarında kültürel soykırım uyguladığını  belirterek : ”  ÇKP yönetimi  Uygurları ve onların  nesillerini bir  etnik Han Çinlisinden daha fazla Çinli Yapmak istiyor.”  açıklamasında bulundu.

Özgür Asya(rfa.org/Uyghur) radyosunun haberine göre Abdulveli Eyup bu sözleri  ABD Parlamentosunun alt kanadı, Temsilciler Meclisi Çin İşleri Komitesinin  düzenlediği  ” Çin’in Günümüzde Çinli Olmayan diğer Etnik Ulusların Dil, kültür-Medeniyet ve milli kimlikleri karşı Engel ve Yasaklamalarının  Günden Güne Arttırması” başlıklı toplantıda tanık olarak  yaptığı konuşmasında sarf ettiği sildirildi.

ABD.Kongresi Çin İşleri Komitesinde  tanık olarak konuşan Eğitimci-Yazar, Uygur Türkçesi Uzmanı ve İnsan hakları aktivisti  Abdulveli Eyup  şunları söyledi :

Çin’in  Uygurların Dili Ve Kültürüne Yönelik Soykırım Politikaları  Çok Önceden Başlamıştır 

Uygur aydın ve anadil aktivisti Abdulveli Eyup  Çin’in Uygur Türkçesi, Kültür ve medeniyetine yönelik  soykırım politikalarının  bugün değil, Çin işgali ile birlikte başladığını ve bu soykırım uygulamalarının çok eski tarihlere kadar dayandığını ifade ederek şöyle konuştu : ”  ÇKP, 1949’da  Çin’de  iktidarı zorla ele geçirdikten hemen sonra Doğu Türkistan’ı de işgal etti ve ilk yaptığı  ise Uygur Türkçesine yönelik  soykırımı de  işgal ile birlikte başlatmak olmuştur.  Çin İşgal yönetimi şimdiye kadar geçen 73 yıl içinde  Uygurların  4 kez alfabasını değiştirmiştir. Uygur  yazısı,Krilce, Latince  daha sonra Arap alfabasi  olmak üzere 4 kez  alfabe değişimi ve dönüşümü  uygulamıştır. Çin,bu alfaba değişimi ile yaklaşık her 10 yılda bir  Uygurları bir gecede  okur yazar olmaktan uzaklaştırmış ve cahillik ve karanlığa  mahkum etmişti

Çin’in Alfabe  ve  Yazım Kurullarını Değiştirmesi,Dilci ve Aydınları Cezalandırması

Çin işgal yönetimi en son 1982’de  yaklaşık 20 yıldır, Uygurlara  zorla  kabul ettirdiği Latin alfabasından bir gecede eski Arap asıllı Uygur alfabesine tekrar dönmüştürmüştür.  Her ne kadar  1982’den bu yana alfaba değişikliği yapılmamış olsa da  bunun yerine  tam 5 kez  Uygur yazım kurallarının (Uygurca İmla Kaidelerini) değiştirmiştir. Bu değişikler de  Uygurların  yeniden   çeşitli eserler  üretmelerinin yanı sıra s bilgilerin saklanması ve  aktarımı ve iletimi konusunda büyük  sıkıntı ve zorluklara sebep olmuştur.

Çin yönetimi 1997’de Eğitim ve  Öğretimde Uygurcayı kullanmayı  ve  eğitimini yasaklamış olmasına rağmen,  bu yasaklamadan 5 yıl sonra  yanı 2002’den beri Uygur ana dilinin yükseköğretimden tamamen kaldırmıştır. Uygur dilini korunması ve geliştirilmesine yönelik Uygur eğitimci dilci ve uzmanların   çabalarını ve çalışmalarını aldığı bir kararla son verdiğini açıklamıştır.

2006 yılında Uygur dilini  yeniden diriltme ve canlandırma hareketini başlatan Mehmet Emin  İlyar  başta olmak üzere  onlarca Uygur dilci. edebiyatçı ve Aydınlarını  12 yıldan başlamak üzere uzun süreli hapis cezalarına çarptırarak hapsetmiştir.

Bir kaç eğitimci Uygur aydınları ile birlikte başlattığımız Uygur Ana Dil Hareketi  bir süre sonra yasa dışı ilan edilerek yasaklanmış  ve 2011’de  ben  başta olmak üzere   bu hareketin içinde yer alan Eğitimci arkadaşların tamamı tutuklanarak   çeşitli  hapis cezalarına çarptırıldık.

2017’den Sonra   Çin’in Uygurlara Yönelik Kültürel Soykırım Uygulamaları  Zirve Yapmıştır 

Çin’in Çin dili konuşanların  dışındaki çeşitli ulusların dili ve edebiyatına yönelik soykırım uygulamaları 2017’den sonra tam bir karanlık  safhaya  girmiştir.  2017’de  çıkarılan Radikal Akımlar ve Terörle Savaş” yasasından sonra başlatılan toplum tutuklamalar sonucunda dilci, edip ve dil uzmanları ile   şair ve yazarlar ,Sanatçılar başta  toplum ve kanaat önderlerinin içinde bulunduğu Uygur Aydınları “Eğitim Merkezleri” adı ile kurduğu Hitler’in nazı Toplama Kamplarının benzeri Çin tipi toplama kamplarına hapsedilmiştir.

2017’den sonra Uygur dili tamamen yasaklanmış, Uygur aydınlarının  tamamı tutuklanmıştır.   Uygur  Türkçesi ile önceden basılan dil,edebiyat ve tarihe ait   tüm kitaplarına el konularak yok edilmiş ve Uygur çocukları  sadece   Çince öğrenmeye zorlanmıştır.

Çin işgal yönetimi şu an itibariyle Doğu Türkistan genelinde kurduğu  yüzlerce  Toplama  kamplarında  1- 3 milyon Uygurlar başta diğer Türklerin tutulduğu tahmin edilmektedir. Uygur çocukları ise, çocuk kamplarında tutulmakta ve  tamamen  ve zorla Çin dili ve kültüründe eğitim görmekte  ve kendi ana dillerini unutmaları ve birer Çinli olarak yetişmeleri amaçlamaktadır.

Toplama Kamplarında Türk Vatandaşı Uygurlar  da  Tutuluyor

Türkiye ile Çin arasında imzalanan karşılıklı serbest ticarete anlaşmasından  yararlanarak ülkesinde dükkan açarak ticaret yapan Abdullatif Kuçar Türk vatandaşı olduğu için sınır dışı edilmiş Çin vatandaşı eşi Meryem Ahmet  ve  Türk Vatandaşı olan 2 küçük çocuğu  toplama kamplarına hapsedilmiştir.  Baba Kuçar’in Türk Makamları nezdinde  yıllar süren çabaları sonucunda   Çocuk Kampında tutulan 2 çocuğu Türkiye’ye getirmeyi başarmış ancak Çin Vatandaşı  eşi  ise 20 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.

2 yıl süre ile  çocuk kampında asimilasyonla Çince  öğrenmeye  zorlanan bu çocuklar kendi  ana dilini  büyük  oranda unutmuştur.

Uluslararası Toplum Çin’in bu Uygur  Soykırımını sonlandırması  için  Harekete Geçmeli

Uygur Eğitimci ve aktivisit Abdulveli Eyup  konuşmasını şu sözlerle  tamamladı :  ” Yukarıdaki  örneklemelerden de anlaşılacağı gibi Çin’in işgalindeki   Doğu Türkistan’da  yaşayan Uygur çocuklarının  Uygur Türkçesi  ve kültürü başta  tüm etnik kimliğinden  soyutlanmış olarak  bir etnik Han Çinlisi olarak büyümeye zorladıklarını  açıkça görebiliyoruz. Uygur Çocuklarına yönelik bu asimilasyon ve  etnik Çinliye dönüştürme uygulamasının   ve bunun sonuçlarının  ileride  çok tehlikeli  sonuçlar doğuracağı   açıktır.  Bu insanlık dışı  acımasız soykırım uygulamasının  sonlandırılması için   ABD. başta olmak üzere  demokrasi ve insani değerleri önceleyen  ülkeler ve uluslararası toplumun   bir an önce  ciddi olarak bu konuda  harekete geçmesi gerektiğini düşünüyorum.”  şeklinde konuştu.

ÇKP.UYGURLARI BİR ÇİNLİDEN DAHA FAZLA ETNİK HAN ÇİNLİSİNE DÖNÜŞTÜRMEK İSİYOR

ABD Kongresi üyesi Jeff Markel’in başkanlığında gerçekleştirilen bu toplantının sonunda Uygur Aktivist Eyüp  ABD’li Senatör Michelle Steele ve diğer üyelerden gelen sorulara  cevaplandırırken şu çarpıcı ifadeleri kullanarak konuşmasını sonlandırdı :  ” Çin hükümeti Uygurların ana dilinin ve kültürünün gücünden ve Uygurların  bu etnik değerlerini  koruma iradesinden korkmakta ve bu yüzden  bu etnik değerleri  ortadan kaldırmaya  ve tamamen yok etmeye çalışmaktadır.Bu  nedenle Çin  işgal yönetimi artık Uygur çocukları eski Çin öğretileri ile  Konfüçyüs  başta diğer  Şövenist Çinli düşünürlerin eski Çin  kültürüyle ilgili metinleri ezerlemeye zorlamakta  ve  onları Çinli gibi yaşamaya ve giyinimeye zorlamaktadır. Çin yönetimi  Uygur çocuklarını  Çin geleneklerine göre  bir Çinli olarak yetiştirmek için eğitiyor.  ” Çin  İşgal Yönetiminin  Uygur çocukları Çinlilerden çok  çok etnik Han Çinlisine dönüştürmek istiyor.” dedi.

ABD.Temsilciler Meclisi(Kongre)de Toplantıya  katılan  ve konuşma yapan diğer Temsilciler

1.  Tibetli aktivist Ladon Tetong
2. Güney Moğolistanlı  (İç Moğolistan)  İnsan hakları aktivisti Angabatu
3.  Latrup Ün.Siyaset,İletişim ve Felsefe Fakültesinin kıdemlı  ve Yüksek Araştırmacısı Gerald Rochi

Tibet ve Güney Moğolistanlı 2 katılımcı  da söz alarak kendi ülkelerindeki uygulamalar hakkındaki görüşlerini açıkladılar.

ABD’li Araştırmacı Rochi de Çin’in kültürel soykırım uygulamalarını   bilimsel  olarak açıkladı.

Toplantıda sonrası  yapılan ortak açıklamada  şu  Kararların alındı   

1. ABD ve müttefikleri her şeyden önce Çin hükümetinin  bu insanlıkı dışı soykırım eylemlerini açıkça kınamalıdır.
2. Bu  Çin’in bu uygulamalarına karşı atılması gereken adımların başlangıcıdır.
3.  Çin azınlıkların yaşadığı Uygur bölgesi Tibet ve Güney Moğolistan’daki asimilasyon amaçlı  açtığı tüm yatılı okullar (Çocuk Toplama Kampları) kapatılmalı ve  burada zorla tutulan çocuklar ailelerine  teslim edilmelidir.
4. BM. başka ülkeler  ve Uluslararası toplum  Çin’in  Yatılı okulları  olarak tanımladığı Çocuk Dönüştürme ve Çinlileştirme Kamplarını kınamalı ve  Çin yönetimine  bu kampları kapatması için baskı yapmalıdır.
5. Çin yönetiminin bu insanlık değerlerine aykırı  olarak açtığı   bu çocuk kamplarını kapatması  için
   tedbirler  ve  etkin yaptırımlar uygulamalıdır.

 KAYNAK : https://www.rfa.org/uyghur/xewerler/xitaylashturush-04052022182154.html