Suudi Arabistan yönetimi 2020 yılının Aralık ayında Mekkede tutukladı Hamdullah Veli ve Nurmuhammed Ruze ile 30 Mart’ta yine yaşadığı Mekke’de göz altına aldığı Hatice Abdullah ile 13 yaşındaki kızı Babüre Mirahmat’ geçtiğimiz günlerde başkent Riyad’a nekletmişti. Bu nakil işlemi bu tutuklu Uygurların başkent Riyad’tan Çin’e teslim edebileceği endişelerini arttırmıştı.
Suudi Arabistan yönetimi 15 Nisan 2022 Çarşamba günü, aralarında bir kadın ve onun 13 yaşındaki kızının da bulunduğu dört Müslüman Uygur tutukluların Çin’e sınır dışı edilmesi işlemini durdurduğunu açıkladı.
İngiltere merkezli insan hakları örgütü Uluslararası Af Örgütü (Amnesty İnternational) bu konudaki endişelerini dile getiren açıklamaları ile konuyu dünya gündemine taşımış ve 2 kez Acil Eylem Açıklaması(Urgent Letter) yayınlamıştı. Açıklamada Buheliqiemu Abula ve genç kızı 31 Mart’ta Suudi Arabistan’da Mekke yakınlarında gözaltına alındığı ve daha önce tutuklanan diğer 2 Uygur ile birlikte 4 tutuklunun Çin’e sınır dışı edilme tehdidi ile karşı karşıya bulunduğunu ve bu insanların Çin’e teslim edilmesi halinde baskı, zulüm işkence hatta idam ile cezalandırılabilecekleri nden endişe edildiğini açıklamıştı.
4 Uygur Tutuklunun Çin’e sınır dışı işleminin Çarşamba akşamı gerçekleşmesi planlanıyordu, ancak bu işlem durduruldu.
Uzmanlar ve hukukçular Uluslararası hukuka göre sığınmacıların geldikleri ülkeye geri göndermeme ilkesine göre tutuklu bu 4 Uygur’un Çin’e iade edilmesinin uluslararası hukuk ve iinsan kurallara tamamen aykırım olduğunu ve BM İşkenceye Karşı Sözleşmeye Taraf Devlet olarak Suudi Arabistan hiç kimseyi işkence veya diğer zalimane, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele veya ceza riskiyle karşı karşıya kalacağı bir ülkeye iade etmemekle yükümlü olduğunu bildiriyorlar.
Uluslararası Af Örgütü : İade bir zulümdür ve ciddi insan hakları ihlalidir
Uluslararası Af Örgütü Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölge Müdür Yardımcısı Lynn Maalouf’ konu ile ilgili olarak yaptığı açıklamada ; tutuklu bu dört Uygur’un Çin’e zorla iade edilmesi, Suudi Arabistan’ın uluslararası hukuk kapsamındaki tüm yükümlülüklerinin vicdansızca bir ihlali olacağını , Suudi yetkililerin onları keyfi gözaltı, zulme ve muhtemelen işkenceye maruz kalacakları Çin’e göndermeyi asla düşünmemesi gerektiği bildirdi.
Son yıllarda Çin, ülkenin etnik azınlığın çoğunlukta olduğu Sincan eyaletinde ağır bir baskı başlattı. Çin hükümetinin eylemleri yaygın olarak soykırım ve etnik temizlik olarak tanımlanıyor.
En az 1,8 milyon Uygur ve diğer Türk azınlıkların, sözde dini aşırılığı ve terörist faaliyetleri önlemek için 2017’den bu yana Sincan’daki bir toplama kampları ağında tutulduğuna inanılıyor.
Pekin, kampların mesleki eğitim merkezleri olduğunu söyledi. Hükümet, kamplardaki insanlara işkence yaptığına veya Sincan’da yaşayan diğer Müslümanlara kötü muamele yaptığına dair birçok kaynaktan tekrarlanan iddiaları yalanladı.
Amerika Birleşik Devletleri ve bazı Batılı ülkelerin parlamentoları, Radio Free Asia’ya göre Çin’in Uygurlara yönelik baskı ve kötü muamelesinin soykırım ve insanlığa karşı suç teşkil ettiğini açıkladı. (ANI)
KAYNAK : https://theprint.in/world/after-protests-by-rights-groups-saudi-arabia-halts-deportation-of-four-uyghurs-to-china/918120/?fbclid
