MOSKOVA’DA 3.ULUSLAR ARAS UYGUR ARAŞTIRMALARI SEMPOZYUMU YAPILDI

Uygur Haber ve Araştırma merkezi(UYHAM)

Rusya Federasyonu’nun başkenti Moskova’da 23-26 Ekim 2016 tarihleri arasında Uygur Türklerinin,tarihi,kültür medeniyeti ve günümüzdeki durumunun tartışıldığı Uluslar arası Uygur Araştırımaları Sempozyumu gerçekleştirildi.
Özgür Asya radyosu haber sitesinde konu ile ilgili olarak verilen bilgilere göre bu Uluslar arası Uygur Araştırmaları Sempozyumu Washington Üniversitesi’ne bağlı Avrasya Araştırmaları Merkezi ile Rusya Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri ve Araştırmaları (Şarkisinaslık) Enstitüsü tarafından ortaklaşa düzenlendiği açıklandı.
Sempozyuma  ABD., Hindistan,Almanya, İsveç,Türkiye,İngiltere,Australya, Tayvan,Kazakistan,

Kırgizistan ve Rusya Federasyonu’ndan olmak üzere toplam 53 Uygur Türkleri uzmanı ile Bilim adamları ve Akademisyerler katılarak hazrladıkları bildirilerini sunduğu belirtildi.
Ayrıca,Sempozyumun yapıldığı Merkezin salonunda Kırgizistan’da yaşayan tanınmış Uygur türkü ressam Sabıkcan Kamaloviç Babahanov ile Kazakistanlı Uygur Kadın ressam Güzel Abbaskızı’nın  Uygur Türklerini tanıtan ve onların hayatını anlatan resimlerinden oluşan bir resim sergisi de açtıkları bildirildi.

Sempozyumun kapanış oturumunda bu sempozyumun düzenlenmesine öncülük eden ve önemli katkılar sağlayan Ünlü Rus Türkolog ve Uygur Türkleri Uzmanı Prof.Dr. Dimitri Vasiliyev sahneye davet edildi ve Uygur bilim adamaları tarafından şükran ifadesi olarak kendisine Uygur Çapanı  giydirilerek teltif edildi. Ayrıca.Uyguruları tanıtan bir el  çizimi  orijinal bir resim de  Kendisine takdim edildi.

Prof.Dr.Sean Roberts (ABD.) 3 gün devam eden Sempozyumun düzenleyicilerinden biri olan G.Washington Üniversitesi öğretim üyesi ve Uygur Türkleri uzmanı adamı Prof.Dr.Sean Roberts sempozyumun çok başarılı geçtiğini belirterek şunları şöyledi ; Uluslar arası Uygur Araştırmaları Sempozyumunun Mokova’da başarılı bir şekilde sona ermiş bulunuyor. Bu durumdan son derece memnun olduğumu söyleyebilirim.  Bu Sempozyumda Uygurların dili, edebiyatı,tarihi,kültür ve medeniyeti ile Uygur Türklerinin uluslar arası siyaset arenasındaki yeri ve günümüzdeki siyasi ve sosyal durumları yanı Uygurlara ait her şey dilendirildi ve ortaya serildi. Gelecekte yapacağımız 4. Uygur Türkleri Sempozyumunun Uygurların kalabalık olarak yaşadıkları bir ülke’de yapmayı düşünüyor ve çok önemsiyoruz. Bu ülkeler Uygurların ana vatanı Uygur bölgesi olur, Kazakistan,Kırgizistan  veya  Türkiye de olabilir.Bu hususu çok arzu önemsediğimizi özellikle ifade etmek istiyorum. Uygurların konu edildiği bu Semepozyum Uygurların  kalabalık olarak yaşadığı  bir ülkede ve onların de  onların de katılımı ve huzurunda  dile getirilmesi çok önemlidir. Bunu gerçekleştireceğimize inanıyorum.

Prof.Dr.Alimcan Hemyarev (Kazakistan) : Sempozyumu değerlendiren Kazakistan Abay Üniversitesi öğretim üyesi ve  kendisi de bir Uygur Türkü olan Uygur Türkleri uzmanı Prof.Dr.Alimcan Hemyarev şöyle konuştu : Ben şahsen bu kez Moskova’da 3.cüsü gerçekleştirilen bu Uygur sempozyumunun çok başarılı geçtiğini düşünüyorum.Uygur Türklerinin ve onların günümüzdeki durumunun bu Sempozyumda bir kez daha ve bir  derece daha yüksekte  gündeme getirildiğini gördüm ve çok sevindim. Biz Uygur bilim adamları ve Araştırmacılar olarak birlik,beraberlik ve işbirliği içerisinde çalışırsak bu ve bennzer etkinlikler ve bilimsel toplantıları sık sık yapabiliriz ve Uygur Türklerinin meselesi daha çok   ve sık şekilde gündeme gelmiş olur  diye düşünüyorum.Bu sempozyumun en büyük olumlu ve öne çıkan yönü şu olmuştur ; Uygurlar konusu çok geniş şekilde ele alınmıştır.Uygurların günümüzde karşılaştığı sorunlar geniş ve ayrıntılı olarak gündeme getirilmiştir.

Dr.Mehmet Emin Ala(Avustralya)  : Bağımsız Uygur Araştırmacı Dr.Mehmet Emin Ala’nın değerlendirmesi ise şöyle ; Uygur Türkleri Araştırmalarının bilimsel olarak ilk olarak 100 yıl önce başladığı merkezlerden biri olan Moskova’da,  100 yıl sonra tekrar bu 3. Uygur Araştırmaları Sempozyumuna ev sahipliği yapmasını ve burada yapılımasını  çok önemli buluyorum.Bu Sempozyumda katılan araştırmacılar,Uygur Türkleri uzmanları ve akademisyenlerin katılımı çok kalabalık  ve konular çeşitli ve çok zengin   olmuştur. Büyük bir sevinçle söyleyebilirim ki ; Uygur Türkleri sorunu artık dünyanın önemli bir politik merkezi olan Moskova’da yapılmış olması çok önemlidir. Uygur Türkleri sorunu artık Washington’da,Paris’te ,Brüksel’de ve en son Moskova’da ele alınarak gündeme getirilmekte ve böylece de  uluslar arası bir boyut kazanmaktadır.
Dünya’daki Uygur Türkleri ile ilgili bilimsel  araştırma ve çalışmaları   3  gurupta  incelebiliriz ;
1. Anglosakson gurubu : Bu guruba İngiltere başta,ABD.AB.ülkelerini sayabiliriz.Bu gurupta yer alan ülkelerde Uygurlara ait çalışmalar Türkoloji ile birlikte başlamıştır. Anglo-Saksonlu bilim adamları ve araştırmacalar 100 yıl önce  bu konularda çok büyük bilimsel araştırmalara imza atmış ve Uygur Türkleri konusunda önemli çalışmalar yapmıştır.Bu çalışmalarını aynı zamanda kitap haline getirerek yayınlamışlardır.Günümüzde bu sahadaki çalışmalar yine de sürdürülmekte ve yen eserler ortaya konulmaktadır.
2. Rusya ve Türk Dilli Halklar Gurubu : Bu guruba Rusya başta Tataristan, Kazakistan,Kırgizistan  ve diğer Türk dili konuşan ülkeler dahil edebiliriz.Rusya merkezli Uygur çalışmaları da Anglo-Saksonlar gurubu ile hemen hemen aynı tarihlerde başlamıştır. Moskova’da bu Sempozyumun yapılmış olması bunun günümüzde de önemle sürdürüldüğünün  bir kanıtıdır.
3. Türk Dili Konuşan Ülkeler gurubu : Türkiye başta  Türk dilli ülkelerdeki çalışmaları bu gurupta sayabiliriz,Türkiye’de Osmanlı İmparatorluğu devrinde başlayan Türkoloji ve Uygur Türkleri çalışmaları da de günümüzde büyük bir atılımla Üniversitelerde yeni bölümler ve çalışma merkezleri açılarak devam ettirilmekte ve bundan son derece mutlu olmaktayız.Özellikle 1980’lı yıllardan sonra Türkoloji çalışmalarının gelişmesi ile birlikte Uyguroloji çalışmaları de bütün dünya’da ve önemli siyaset merkezlerinde  sık sık   gündeme gelmektedir.
Bu 3. sempozyuma özellikle Uygur Türkü bilim adamları ve araştırmacıların  önemde oranda ve  sayıda katılması çok sevindirici olmuştur. Çünkü,Uygur Bilim adamları ana yurtlarının sorunlarını ve konularını çok iyi bilmektedir.Bu yönü ile Uygur katılımcıların iştiraklarının çok önemli olduğunu düşünüyorum.

Sempoyzyum 26 Ekim Çarşamba akşamı Kazakistan’dan gelen Uygur Sanat gurubunun gösterileri ve söylediği Uygur şarkılarından oluşan konser ile sona erdi.

Uluslar arası Uygur Çalışmaları Sempozyumları hakkında Kısa bilgi :
Uluslar arazı Uygur Çalışmaları Sempozyumları ABD,Rus ve Avrupalı Türkologlar ile bazı Uygur Sivil Toplum Kuruluşlarının ortak girişimleri 3 yıldan beri sürekli ve mantazam olarak yapılmaktadır.Özellikle Uygur Türklerine ait çalışmalar ile öne çıkan ünlü bilim adamları bu sempozyumun gerçekleştirilebilmesi için büyük çaba göstermektedirler. Bu Türkolojların önde gelenlerinden biri de Rusya Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri(Şarkşinaslık)Enstitüsü öğretim üyesi ve Moskova’da 3.sinin yapılması için büyük katkısı olan ve ev sahipliği yapan Prof.Dr. Dimitri Vasiliyev ile ABD.merkezli G. Washington Üniversitesi öğretim üyesi ve ünlü Uygur uzmanı Prof.Dr.Sean Robert olmuştur.
Sempozyumların gerçekleştirildiği yıllar  ve Ülkeler
1. 2014 yılında ABD.’de Gerge Wasihngton Üniversitesinın ev sahipliğinde  başkent Washington’da yapılmıştır
2. 2015 yılında Fransa’nın başkenti Paris’te başlamış ve 2 gün devam etmiştir.Son 2 günü ise Belçika’nın başkenti Brüksel’de sürdürülmüştür.
3. 23-26 Ekim 2016 tarihlerinda Rusya’nın başkenti Moskova’da Rusya Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri(Şarkşinaslık)Enstitüsü’nün ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir.