KAZAKİSTAN’DA UYGURLARIN YAŞADIKLARI YERLERİN ADI DEĞİŞTİRİLMEYECEK

Uygur Haber ve Araştırma Merkezi(UYHAM)

Kazakistan yönetiminin son aylarda yürürlüğe koyduğu Sovyetler Birliği zamanında verilen  ve Kazak Türkçesi olmayan Rusça başta bazı yer adlarının değiştirilimesi uygulamasında Uygur Türklerinin yaşadığı Uygur ilçesinin adının değiştirilmeyeceği ve eskiden olduğu gibi Türkçe  Uygur adı  ile anılmaya devam edileceği açıklandı.

Özgür Asya radyosunun Kazakistan’da yayın yapar Uyghur Today= Bugünkü Uygur adlı haber sitesine dayanarak verdiği haberde Alma-Ata Valisi Amandık Batalov’un geçtiğimiz hafta gazetecilere yaptığı açıklamasında “Uygur Nahiyesi?İlçesinin” adının değiştirilmeyeceğini bildirdiğini  duyurdu. .
Bir gazetecinin Alma-Ata Valisi Batalov’a  bir gazetecinin  “Uygurların yaşadıkları İlçenin Uygur olan adının değiştirileceği söylenteleri olduğunu ve kendisinin bu konuda ne düşündüğü ”  yolundaki sorusunu  şöyle  cevaplandırdı ; dedi ; ”  Uygur İlçesinin adının değiştirilmesi yolunda şimdilik söz konusu değil ve söz konusu olması de şu anda düşünülmüyor. İleride böyle bir sorun ortaya çıkar o zaman  gündeme gelebilir.  Ancak, şu anda bizim böyle bir düşüncemiz yoktur.”şeklinde cevapladığını bildirdi.

Uygur Nahiyesi ve Tarihi Geçmişi
Türkistan coğrafyasında yettisu (Yedi Su) olarak adlandırılan ve bugünkü Doğu Türkistan topraklarına komşu bölge,  tarihten beri Uygur Türklerinin yaşadığı bir yer olarak biliniyor.Uygur İlçesi Doğu Türkistan’da doğan ve Kazakistan topraklarını sulayan İli Nehri ile Ketmen( tarımda bel yerine kullanılan büyük Çapa) dağları arasındaki   Vadi’de yer alan güzel bir ilçedir. Halk tarafından Uygur Rayoni ( Bölgesi) olarak de adlandırılır.  1881 yılında Çarlık Rusyası ile Çin’in yaptığı Sanit Petersburg anlaşması sonucu Rusların İli Sultanlığı topraklarını boşaltması karşılığında  bölge Çin’e bırakılmıştır. 1881-1883 yılları arasında İli bölgesinde yaşayan on binlerce Uygur Türkü Çin işgalinden kaçarak bu topraklara göç etmiştir.   Bu topraklara göç eden Uygurlar burada   daha önceki tarihlerden beri yaşayan Uygur Kardeşleri ile kısa zamanda kaynaşır  ve onlarca yeni köy ve yerleşim yerleri ve kentler kurarlar. Uygur İlçesi de bu kentlerden biri olarak biliniyor. Uygurların çoğunlukta yaşadığı bu bölgeye 1934 yılında Stalin devrinde İlçe statüsü  kazandırılmış  ve Uygur adı verilmiştir.Uygur ilçesi Alma-Ata vilayetine bağlıdır. 2016 yılı resmi rakamlarına göre bölgenin toplam nüfusu 63 bin kişi olup, Uygur Türklerinin oranı % 56’dır ve 35 bin kişiye tekabul etmektedir. Ayrıca, bu İlçe’de Kazak Türkleri ile bir miktar Rus de yaşamaktadır.

Uygur ilçesindeki bir çok yerleşim yerlerinin adı Uygurların göç ettikleri Doğu Türkistan’daki şehir ve ilçelerin adını taşımaktadır. Çong (büyük) Aksu, Kiçik (Küçük)Aksu ,Tugmen(Değirmen) Galcat, ve Ketmen adlarını taşıyan toplam 20 köyü vardır. Kazakistan’da yaşayan Uygur Türkleri Uygur İlçesi başta olmak üzere,Yarkent ilçesi ile Emgekçikazak(Emekçi Kazak) ilçesi başta Alma-Ata’ya bağlı bir çok köy ve kasabalarda yerleşmiş durumdadır.
Resmi  olarak  Kazakistan’daki Uygurların sayısı 250 bin olarak açıklanmış olmasına karşılık,Uygurları bu sayının daha fazla olduğunu ifade ediyorlar.