ÇİN YAYILMACILIĞI BAĞLAMINDA İRAN-TÜRKİYE VE DOĞU TÜRKİSTAN MESELESİ

Furkan Dayıoğlu

ABD’li düşünce kuruluşları  Kürt meselesi  konusunda 2010’larda  olduğu gibi  bir   netlik içinde değiller. ABD. orta doğu’da bir işe girişmeden önce konu üzerinde çalışan ve konuya hakim  Düşünce Kuruluşlarınan görüş ve destek alırlar. Bu durum da ister istemez  ABD yönetimini  derinden  etkilemektedir.

Çin – İran İlişkileri

Orta doğuda tam Türk coğrafyasının ortasında yer alan  İran   yönetimi için Çin çok önemlidir ve İran’da bir Çin gerçeği var. Çin’in İran’daki yatırımlarının büyük bir kısmı enerji sektörüne, özellikle petrol ve gaz alanına yöneliktir. İran petrol rezervi açısından dünyada ilk 3’te. Doğalgaz rezervinde de Rusya’dan  hemen sonra 2.sırada yer alır.

İran ile Çin arasında karşılıklı  yatırımlar, Çin’in enerji ihtiyacını karşılamak ve İran ile uzun vadeli bir iş birliği kurmak amacıyla yapılmaktadır. Ulaşım sektörü de Çin’in İran’daki yatırımlarında önemli bir yer tutar. Bu alandaki yatırımlar, toplam yatırımların yaklaşık %30’unu oluşturmaktadır. Ulaşım altyapısının geliştirilmesi, Çin’in İran ile ekonomik bağlarını güçlendirme stratejisinin bir parçasıdır. İran’ın Bankacılık, Telekomünikasyon, Bilgi teknolojileri altyapıları da  son zamanlarda Çin’in tamamen  kontrolü altına girmiştir.

İran’ın Denizcilik ve Liman işletmeciliği sektörlerinde de yine ön planda Çin sermayesi var. Çin özellikle 2020’de yatırımlarını daha da arttırmış olup,daha da arttırmaya devam etmektedir. Günümüzde Çin’in  İran’da yatırımı  400 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir.  Ayrıca, İran’ın Çin ile çeşitli alanlarda ciddi stratejik anlaşmaları mevcuttur. Türkiye olarak  biz şu anda Doğu’da hem İran ile hem Çin ile sınır komşusuyuz. ABD’nin bağımsız Kürdistan hususunda ki belirsizliği İran’daki Çin varlığından kaynaklıdır. İran devleti   çok kadim ve güçlü bir bir  devlet  geleneği vardır.  Şuan ülkemiz de yaşanan son  ihanet sürecini İran’da görmememiz asla mümkün değildir. niz mümkün değil. İran batının dayatmalarına boyun eğecek bir ülke değil: İran’ı küçümsemeyin. Suriye’den sonra sıranın İran’da olduğu, İran’daki Kürt bölgesinin bağımsız olması sonrası Kürdistan’ın ilan edileceği teorisi net değil. Çünkü Türkiye’nin böyle bir projede Irak ve Suriye’de olduğu gibi kullanılmaya istekli olup olmayacağı meselesi net değil, Erdoğan’ın ve Ak Partinin kudreti bu kararı verecek güce sahip değil. Meseleyi sadece İran eksenin de değerlendirmekte yanlış olur. Kuzey Kore ve Vietnam’da Çin’e yenilen ABD, İran’da Çin ile karşılaşmaya hazır hissetmiyor kendisini. Dolayısıyla Suriye’nin kuzeyi, Türkiye’nin doğusu ve Kürdistan bölgesel yönetiminin birleşip devletleşmesi (teorisi) sonucunda kurulan bir Kürdistan’ın batıya ne kadar sadık kalacağı konusunda güvensizlik var. Bu yeni kurulan devletin kontrolünün uzun vadede Çin’e geçebileceği düşüncesi var. Eğer Kürdistan kurulmazsa Kürtlerin Çin’e yanaşacağı düşüncesinde olanlar da var. Yani Kürtlere bağımsızlık verseniz de vermeseniz de Çin’in yayılmacı tehlikesinden kurtulamıyorsunuz. ABD’de Kürtler hususunda bir kafa karışıklığı var. Diplomasinin ilk kuralı: Siyasette kalıcı dostlar ya da düşmanlar yoktur, kalıcı çıkarlar vardır. 2010’dan bu yana Çin Komünist Partisinin Pkk’nın siyasi kolunu Çin’de resmi davetlerle ağırladığını hatırlatırım. Evet, Çin Türkiye için bir tehdittir.
[23:08, 15.05.2025] Hamit: Furkan yazmışsın ya Türkiye’de yaşanan ihanet sürecini İran’da görmeniz mümkün değil İranı küçümsemeyin diye
İran’ı küçük düşürmek isteyen Türkiye’de sadece AKP medyası onlarda kendi ihanetlerini gizlemek için devamlı olarak İran’ı küçümserler İran’ın gerçekten İsrail’e savaşmadığını hatta ve hatta İsrail’le ittifak olduğunu paylaşıp dururlar bunu paylaşan AKP medyası Türkiye’den her gün sabah limanlardan bir geminin İsrail’e gittiğinden bahsetmezler beğenmediğimiz İran İsrail’e binlerce dron gönderdi beğenmediğiniz İran Yemen vasıtasıyla İsrail’i vuruyor vurduruyor Türkiye ise Dünya lideri nin naralarını dinleyip duruyor İran belki artık atom bombasının sahip olmasa bile pek yakında atom olmasına sahip olacak bir ülke iran’ın %50’si Türk asıllı olmasına rağmen Farsça resmi dil Iran’da devlete karşı gelen teröristleri anında sallandırıyorlar İran devlet gibi bir devlet
Çin doğu Türkistan’da soykırım uygulayan kafir bir devlet Çin tüm Türk devletleri için tehlike Türkiye için özellikle bir tehlike ancak öte yandan ABD en az Çin kadar Türkiye için tehlikeli
Burada benim çözemediğim muamma olan bir. İran Çin’le ittifak halinde olmasına rağmen Çin’in düşmanı olan Hindistan’la da bir anlaşma yaptı bu senin için bir muamma değil mi