Not: ABD Temsilciler Meclisi Çin İşleri Özel Komitesi 10 Aralık’ta 2025 raporunu yayınladı. Bu vesileyle, Uygur Post, komitenin izniyle raporun “Sincan Uygur Özerk Bölgesi” bölümünü ve parti liderlerinin açıklamalarını Uygurca’ya çevirdi.

Başkanların Açıklaması

Söz vermek, sözü tutmamak

Çin Halk Cumhuriyeti – kendi çıkarları doğrultusunda Çin Komünist Partisi tarafından yönetilen bir parti devleti – kapsamlı vaatlerde bulunuyor ve sonra da bu vaatleri yerine getirecekmiş gibi yönetiyor. Vaatlerde bulunmak ile bunları yerine getirmek arasındaki uçurum, ABD Temsilciler Meclisi Çin İşleri Komitesi’nin Çin Halk Cumhuriyeti’nin dini özgürlük, işçi hakları, Hong Kong, ifade özgürlüğü ve uluslararası hukuk ve anlaşmalara uyma gibi konulardaki sicilini değerlendiren raporunda açıkça görülüyor. Vaatleri tutmamak alışılmadık bir durum değil; bu, Çin Komünist Partisi’nin dünya ve kendi halkıyla iletişim kurma biçiminin bir özelliğidir.

2025 raporumuz, Çin’in hem uluslararası yükümlülükleri hem de kendi taahhütleri açısından verdiği sözleri tutmamasını ele alıyor: Hong Kong, Uygurlar ve Tibetliler için 50 yıllık özerklik ve değişmeyen bir “yaşam biçimi” vaadi, ancak gerçekte “özerklik” vaadi kitlesel hapis ve yaygın gözetimle sonuçlandı; anayasanın korumayı vaat ettiği din ve ifade özgürlüğünün aşınması; Çin’deki zorunlu çalışma ve haksız ticaret uygulamalarını kınayan işçi hakları bildirgelerinin reddedilmesi; uluslararası hukuka uyma taahhütlerinin önemsizleştirilmesi veya yeniden yorumlanması. Kağıt üzerinde vaat edilenler, pratikte yapılanlarla örtüşmüyor.

Çin hükümetinin kendi verdiği sözleri tutmaması Amerikalıları etkiliyor. Keyfi gözaltılar ve seyahat yasakları, Çin Halk Cumhuriyeti’nde çalışan, okuyan veya seyahat eden Amerikalıları riske atıyor. ABD ordusunda görev yapan erkek ve kadınlar, zorla çalıştırılmış deniz ürünleri tüketiyor. Çin Halk Cumhuriyeti’nin ulusal güvenlik ve istihbarat yasaları, Çinli şirketlere verileri üzerinde tam kontrol sağlayarak kişisel güvenliği baltalıyor. Uygulamalar, bulut hizmetleri ve yapay zeka araçları hassas bilgiler topluyor. Çin dışında, gizli polis operasyonları, muhalifler için ödüller, eleştirmenlere ve gazetecilere yönelik siber saldırılar ve kendi halkına yönelik baskı da dahil olmak üzere, uluslararası baskı ABD ve diğer ülkelere yayılıyor. Çin Komünist Partisi’nin baskıcı politikaları sınırları aşıyor.

Verilen sözlerin tutulmaması da uluslararası sistem üzerinde geniş kapsamlı bir etkiye sahip. Müttefiklerimiz ve ortaklarımız, açık denizlerde, hatta kendi münhasır ekonomik bölgelerinde bile, açık yasal standartları hiçe sayan Çin’den kaynaklanan denizcilik tehditleriyle karşı karşıya. Afrika’daki “akıllı şehir” projeleri, herhangi bir egemen gücün sosyal kontrolünü genişletmesine yardımcı olabilecek gömülü sensör yazılımları ve hassas uygulama verileri talepleriyle ilerliyor.

Bu yılki rapor üç ana sonuca varıyor:
Birincisi, vaatler ancak eylemler kadar değerlidir. İşçi hakları, din, hukukun üstünlüğü veya denizcilik kuralları gibi yükümlülükler tekrar tekrar ihlal edildiğinde, ABD hükümet politikaları Amerikan ulusal çıkarlarına zarar veren eylemleri ele alacak şekilde ayarlanmalıdır. Bu, zorunlu çalıştırmaya karşı yasaları uygulamaya devam etmek, deniz ürünleri ve lityum gibi yüksek riskli sektörlerde gerçek izlenebilirlik yeteneklerine sahip olmak ve federal hükümet satın alma süreçlerini insan hakları standartlarıyla uyumlu hale getirerek Amerikan tüketicilerini ve işçilerini ezen eylemlere mali destek sağlamamak anlamına gelir. Bu aynı zamanda, yasal yükümlülüklerin ihlalinin uygulanması ve sonuçları konusunda şeffaf olmak ve kamuoyuna rapor vermek anlamına da gelir.

İkinci olarak, Amerikan vatandaşları korunmalıdır. Çin’in Amerikan vatandaşlarını haksız yere gözaltına almasının tehdidini vurgulamalı ve vatandaşlarımızın geri gönderilmesini talep etmeliyiz. Son derece tehlikeli yazılımların, hizmetlerin ve yapay zeka modellerinin hükümet ve kritik altyapı ağlarından uzak tutulmasını ve halk için basit, etkili gizlilik korumalarının teşvik edilmesini destekliyoruz. Ayrıca, benzer görüşteki ülkelerle birlikte, diaspora topluluklarını ve insan hakları aktivistlerini hedef alan gizli polislik, yıldırma, çevrimiçi gözetim ve tacizle mücadele etmek için güçlü kolluk kuvvetleri eylemlerini destekliyoruz. Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan hiç kimse, Amerikan topraklarında yabancı güvenlik personelinin varlığından korkmamalı veya tehdit edilmemelidir.

Üçüncüsü, özgür dünya birlikte hareket etmelidir. Pekin, tehditler ve ödüller yoluyla müttefikleri birbirinden uzaklaştırmaya çalışıyor; biz demokrasiler olarak ortak çıkarlarımız ve değerlerimiz etrafında birleşmeliyiz. Bu, ortak yaptırımlar ve vize kısıtlamaları uygulamak, casusları birlikte yargılamak, gizli yabancı polis karakollarını kapatmak, gözetim teknolojisine uygun ihracat kontrolleri uygulamak ve diaspora topluluklarını taciz ve siber saldırılardan korumak için ortak erken uyarı sistemleri kurmak anlamına gelir.

Bu yılki rapor, insan haklarının ABD stratejisi ve diplomasisindeki kritik rolünün altını çiziyor. Zorunlu çalışma Amerikan işçilerine zarar verdiğinde, devlet destekli rehine alma politikaları vatandaşlarımızı tehlikeye attığında, ifade özgürlüğüne yönelik sansür dünya çapında ifade özgürlüğünü boğduğunda ve uluslararası kurallar denizde çiğnendiğinde, Amerikalılar güvenlik, refah ve güven açısından bedelini ödüyor. İnsan onurunu yükseltmek, piyasaları daha adil, seyahati daha güvenli, teknolojiyi daha özgür ve ittifakları daha güçlü hale getirmeye yardımcı olur. Bu, Çin Halk Cumhuriyeti gibi diktatörlükle yönetilen otoriter devletlerin halkları ve ortakları üzerindeki gücünü zayıflatır.

Bu komite yıl boyunca şu konularda çalıştı: siyasi tutuklu veri tabanımıza kaçırma ve işkence vakalarını dahil etmek, sansür ve gözetimin yayılmasını araştırmak ve Çin Komünist Partisi’nin siyasi kontrolünü derinleştirmek için tasarlanmış yeni düzenlemeler getirmek.

Ayrıca Çin Komünist Partisi’nin nüfuz operasyonlarının ve uluslararası baskısının diaspora toplulukları ve aktivistleri üzerindeki etkisini ve zorunlu çalıştırmanın Amerikalı işçiler üzerindeki etkisini de takip ettik.

Komitenin yıllık raporu, insan hakları ihlallerine ışık tutuyor, siyasi tutukluların unutulmamasını sağlıyor, vahşetlere dair kanıt topluyor ve Çin Komünist Partisi’nin eylemlerini, Çin vatandaşları da dahil olmak üzere dünyaya verdiği sözlerle karşılaştırıyor.

Bu rapordaki her tablo ve alıntının ardında bir insan var: derin dini diyalogların yapıldığı bir yerden uzaklaştırılan bir rahip; taciz hakkında konuştuğu için cezalandırılan bir kadın; adil yargılanma hakkından mahrum bırakılan bir öğrenci; gözaltı veya seyahat kısıtlamaları nedeniyle ayrılmaya zorlanan bir aile; yurt dışında yaşayan ve hâlâ kapısına birinin gelmesinden korkan bir aktivist. Bu yıllık raporu onlara ve gerçeği söylemekte ısrar eden birçok Çin vatandaşına ithaf ediyoruz.

Saygılarımla,
Temsilci Chris Smith,
Vekil Başkan,
Senatör Dan Sullivan,
Başkan

İngilizce’den Uygurca’ya çevirmen: Tahir Imin Uyghuryan