UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)
İngiltere’nin başkenti Londra’da yaşayan Uygur Şair yazar ve insan hakları aktivisti Aziz İsa Elkün’ün hazırladığı , “Hapsedilmiş Ruhlar: Çin Hapishanelerindeki Uygurların Şiirleri” adlı kitabı için imza ve tanıtım etkinliği düzenlendi. Etkinlikte ayrıca Çin’in Doğu Türkistan’daki insanlık ve etnik soykırım suçları de gündeme getirildi.
“Hapsedilmiş Ruhlar : Çin Hapishanelerindeki Uygur Şairlerin Şiirleri” kitabının imza günü ile tanıtımı 16 Aralık 2025 günü Londra’daki Yunus Emre Enstitüsü’nde düzenlenen bir toplantıda gerçekleştirildi. Hapisteki Uygur şairlerin şiirlerinden seçmelerin yer aldığı eserde Çin’in 2017 yılından itibaren Doğu Türkistan’da başlattığı toplu tutuklamalar ve Çin tipi Toplama kampları uygulaması sırasında tutuklanan ve uzun süreli hapis cezalarına çarptırılan ya da gizlice yok edilen Uygur şairlerin kısa hayat hikayeleri ile şiirlerinden örnekler yer alıyor.
İngiltere’de yaşayan Uygur şair yazar ve aktivist aydını Aziz İsa Elkün tarafından İngilizceye tercüme edilen hapisteki Uygur şairlerin şiir örneklerinin yer aldığı kitapta hapisteki Gülnisa Emin Gülhan, Nurmuhammet Yasin Örkeşi, Abdulahat Abdureşit Berqi, Perhat Tursun, Abdurraham Abdullah, Abdulkadir Celeleddin, Adil Tuniyaz, Vahitcan Osman’ın de içinde bulunduğu toplam 25 Uygur şairin yaşam öyküleri ile şiirlerinden seçkiler yer alıyor.
Kitabın İmza ve tanıtım etkinliğine Kıtabı hazırlayan Şair Yazar Aziz İsa Elkün’ün yanı sıra Dünya Uygur Kurultayı Başkanı Turguncan Alauddin, Uluslararası PEN Asya-Pasifik Bölgesi Başkanı Ross Holder, Sürgündeki Yazarlar ve Şairler Cemiyeti Kurucu Direktörü Jennifer Langer ile Londra Üniversitesi Afrika ve Şarkiyat Enstitüsü (SOAS) öğretim üyesi Prof. Dr. Rachel Harris konuşmacı olarak yer aldı.
Dünya Uygur Kurultayı Başkanı Turguncan Alawudun konuşmasında, Çin’in Uygur dilinin eğitim ve öğretimi yasakladığını bunun yanı sıra Uygur aydınlarına yönelik baskı ve soykırım politikalarına de dikkat çekti. DUK Başkanı Alauddin ayrıca Uygurların maruz kaldığı soykırım politikalarından örnekler sundu ve Doğu Türkistan’daki güncel durumuna ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Toplantıya katılarak bir konuşma yapan Uluslararası PEN Asya-Pasifik Bölgesi Başkanı Ross Holder konuşmasında şunları söyledi : ” Çin Hapishanelerindeki bu Uygur şairlerin kendi kimlikleriyle duydukları gururlarının yanı sıra derin acı ve ıstıraplarını şiirlerine yansıttıkları görülmektedir. Gülnisa Emin’in şiirlerinde ise onun çocuklarından koparılma korkusu ile güçlü bir direniş ruhunu yansıttığı hissediliyor. Kitaptaki eserler hem son derece etkileyici hem de Doğu Türkistan’daki insanı durumu hakkında acil bir çağrı niteliği taşıyor. Uluslararası toplumun Uygurların temel insan hakları ile onların özgürlüklerini kararlılıkla savunması gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
Sürgündeki Yazarlar ve Şairler Derneği Kurucu Direktörü Jennifer Langer de konuşmasında, kitapta yer alan şairlerin tamamının Çin’in geniş çaplı Çin tipi Toplama kamplarında ve hapishanelerinde tutulduklarını bunların bazılarının ise gizlice kaybedildiğini ve onların akıbetlerinin ve nerede olduklarının bilinmediğini bildirdi. Langer, ayrıca bu şiirlerde umutsuzluk, acı, özlem ve sevginin güçlü bir biçimde ifade edildiğini de söyledi.
Prof. Dr. Rachel Harris etkinlikte yaptığı konuşmasında Uygur şiiri ve kültürü üzerine değerlendirmelerde bulunarak, Uygurların bu kültürel mirasının korunmasının ve uluslararası alanda tanıtılmasının hayatı önem taşıdığına vurgu yaptı.
Etkinlikte ayrıca Avusturya PEN Teşkilatı üyesi Heret Schröder de söz aldı. Schröder, Perhat Tursun’u Avusturya Yazarlar Cemiyeti’nin fahri başkanlığına aday gösterdiğini ve yazarın bir romanını Almancaya çevirdiğini belirterek, Uygur şairlerini hapse atmanın, seslerini susturmanın ve eserlerini yasaklamanın, özünde Uygur dilini ve kültürünü yok etmeye yönelik bir girişim olduğuna da dikkat çekti.
