ÇİN’İN ASIL AMACI ŞİÖ’NÜ KULLANARAK DOĞU TÜRKİSTAN’DAKİ İŞGALINI SÜRDÜRMEKTİR

UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

17  Eylül 2021’de Tacikistan’da toplanan Şanghay İşbirliği Örgütü(ŞİÖ)’nün  yıllık zirve toplantısına katılan  Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’ın yaptığı konuşmasını değerlendiren analizciler ve uzmanlar  Çin’in  asıl amacının güdümündeki  bu örgütü(ŞİÖ’nü) kullanarak   Doğu Türkistan’daki işgalinin sürekliğini  sağlamak ve devam ettirmek olduğuunu açıkladılar.

Başkent Düşenbe’de Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman’ın yaptığı çevrimdışı toplantıda konuşan Çin Lideri Şi Jingping  Örgüt için   ” Üye ülkeler olarak bizim esas misyonumuz taahhütlerimizden doğan  görevlerimizi  hakkı ile  ve israrla yerine getirmektir. Gelecekte  izleyeceğimiz yeni işbirliği   yolunda  işbirliğimizi daha da geliştirelim.”  temalı sözleri dikkat çekici bulunmuştu.

Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Pakistan Cumhurbaşkanlarının da katıldığı  bu son zirveye  Belarus, İran, Türkmenistan, Rusya, Hindistan  ve Moğolistan gibi gözlemci ülke liderleri de katıldı.

Çin Lideri Xi :  Örgütün 20 yıllık tarihinde Çin Her Konuda Öncü Rol Oynamıştır

Çin Lideri Xi Jinping yaptığı konuşmada, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün kuruluşundan bu yana geçen 20 yıl içinde ŞİÖ üye devletlerinin “birbirlerine güven, karşılıklı yarar” temelinde “dünya barışı ve ülkelerin kalkınması” için çalıştıklarını  bildirdi. Şi,ayrıca Çin’in eşitlik, istişare, çok kültürlülüğe  karşılıklı saygı ve ortak kalkınma çabalarına ” Büyük katkı sağladığını”  sözleri ile  Çin’i övdükten sonra düşündüğü  5  yeni plan ve girişimi ortaya koydu.

Xi Jinping ayrıca  üye ülkeleri  ekonomik işbirliği  yolunu izlemeye çağırdı ve “Bir Kuşak Bir Yol” projesinin önemine vurgu yaptı. Önümüzdeki beş yıl içinde Çin’in  üye ülkeleri ile ticaret hacmini 2,3 trilyon dolara çıkaracağını, Ticaret araştırma enstitüsü kuracağını ve iletişim, altyapı ve temiz enerjiyi içeren “Bir Kuşak Bir Yol” projesi inşa edeceğini ve bütün bu  projeleri ülkesinin  finanse edeceğini  söyledi.

Xi Jinping, ŞİÖ üye devletlerini iletişim ve  diğer teknolojik gelişmelerdeki  deneyimlerini paylaşmalarını  ve bu konuda bir birlerini desteklemelerini de  istedi.  Ayrıca, üye ülkelere kültür, eğitim, sağlık ve yoksulluktan kurtulmak vediğer  alanlarında   bir birleri ile işbirliği  yapmalarını ve bu konuda Çin’in  kendilerine  yardım etme sözü verdi ve  2022 Kış Olimpiyatları’nın sorunsuz olarak Pekin’de yapılacağını belirtti.

Çin Lideri  üye devletleri ” Adil ve Eşit Paylaşım ve işbirliği  yolunda ilerlemeye ” çağırdı. Çin’in eski “Güç birliktir, adalet sonsuzdur” sözünü a hatırlatan Xi Jinping,  günümüzde dünyada bunun tam tersinin yaşandığını  ileri sürdü ve  “Uluslararası ilişkilerde  asla güç yoktur. Bütün ülkeler BM Sözleşmesi’ne bağlı kalmalıdır, ŞİÖ. olarak çok yönlü bir  yol  ve yöntem  takip etmeliyiz. Tek  kutuplu  bir dünya kurulmasına izin verilmeyeceğini öne sürdü ve   ” Günümüzde  uluslararası düzenin bozulmasına  ve ayrılıkçı güçlere asla izin vermeyeceğiz.” sözleri ile  üye ülkeleri ve dünyayı tehdit etti.

Bu 5 yeni Plan ve Girişimi şöyle açıkladı :

1.  ŞİÖ üye devletleri dayanışma ve  birlik için çalışmaya devam etmeli ve Korona-19 salgını  için işbirliği ve salgın sonrası yine bu dayanışma ve iş birliğinin devam ettirilmesi.
2. Bu konuda Çin’in bu salgınla mücadele için  çeşitli ülkelere  bugünü kadar   2 milyar aşı sağlayarak bu konuda “öncü bir rol” oynamıştır.
3. İkinci  bir yeni girişim olarak üye ülkeler arasında  ortak bir güvenlik yolu kurulması.  Ortak Güvenlik mekaniizmasını  güçlendirmek ve  sürdürmek  için ”  Doğu Türkistan İslami Hareketi=DTİH) başta olmak üzere  ‘Üç  Düşman Güç’ü vurmak  ve yok etmek için birlikte çalışılması
4.  Örgüte Üye  devletlerinin yönetimlerinin istikrarını  koruma ve acil durumlarda  başa çıkabilmek için  savunma kapasitemizi arttırmalı ve  güçlendirmeliyiz.
5. Taliban yönetiminin “Afganistan’da  sorunsuz geçişini teşvik etmeliyiz ve Afganistan’ın barış, istikrar ve kalkınma yolunu izlemesine yardım etmeliyiz.

Rand Enstitüsü Uzmanı Harold : ŞİÖ’nün Asıl Amacı Uygurlardır

ABD merkezli  Rand Politika Araştırma Enstitüsü’nde araştırmacı olan Scott Harold, Tacikistan’da yapılan ŞİÖ Örgütü Zirve Toplantısı ve Çin Lideri Xi’nin konuşmasını şöyle yorumladı : ”  Şanghay İşbirliği Örgütü’nün asıl amacı Doğu Türkistan ve  Uygurlardır. Sovyetler Birliği’nin esaretinden kurtularak  bağımsızlıklarını elde eden   Orta Asya devletlerinin Uygurları destekleyeceğinden endişe duyuyordu. Günümüzde Türkistan Cumhuriyetleri  aslında tüm bu ülkelerin  kendi güvenliklerini ve çıkarlarını Uygurlarla olan etnik, dini  ve tarihi birlikteliğinin ve kendi  ulusal  çıkarlarının    önüne koymuşlardır. Bugün Çin hükümeti Uygurları  her yönden çökertmek ve yok etmek  için   insanlık dışı bir etnik  soykırım  uyguluyor. Çin hükümeti Uygurlara diğer ŞİÖ üye devletlerin baskı yapmak için terör bahanesini bir gerekçe  olarak kullanabilecektir. Çin Komünist Partisi  yönetimindeki  Çin hükümetine göre,  Uygur bölgesinde yaşayan 20 milyon insanın hiçbirisine  insan hakları ihlalinde bulunmamıştır. Aksine, nüfusun çoğunluğu az sayıdaki aşırılık yanlısı ayrılıkçılar  tarafından yanlış yönlendirilmektedir. Çin hükümetinin sürekli olarak bu fikri desteklediğini ve diğer ülkelerin kamuoyunu veya potansiyel desteğini almaya çalıştığını düşünüyorum.  Çin,Aşırıcılığı büyük bir tehdit olarak görüyorlar ve bununla başa çıkmak için  Üye ülkeler Çin ile birlikte  işbirliği içinde çalışıyorlar. Çin bunu yapmaya devam ederse , diasporada yaşayan Uygurlar, onların destekçileri ve insan hakları savunucusu örgütler  Çin’in güdümüne aldığı  bu birliğin meydan okumasıyla karşı karşıya kalacaktır.

Analistler, Çin’in  bu son Zirveyi Tacikistan’da  düzenlemedeki  amacının  Taliban’ın elindeki Afganistan’in geleceği ve  bölgesel güvenlikle ilgili olduğu iddia edilse de, asıl   amaç ve  odak noktasının Uygur meselesi olduğunu belirtiyorlar. Ayrıca, Çin’in  geçmişte olduğu gibi günümüzde de bu tür bahanelerle Uygurları bastırmaya  çalıştığını ifade ediyorlar.   Çin’in “Doğu Türkistan İslami Hareketi” olarak adlandırdığı  Çin mahreçli  sanal  örgütle mücadelede ve diğer muhtemel   karışıklıkları önleme iddiası ile   ŞİÖ üyesi ülkelere dayalı bir savunma duvarı inşa etmek  istediğini   belirtiyorlar.

Çin Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde  yer alan  haberlere göre, toplantıya katılan üye ülkelerin liderleri ŞİÖ’nün “son 20 yılda siyasi, ekonomik, güvenlik ve kültürel alanlardaki başarılarını” övdü ve hegemonya kurma ve ayırımcılık yapılmaması  ve “demokrasi ve insan haklarının tam olarak uygulanması çağrısında bulundu. En dikkat çekici   konular  ise, 3  Güç İle  Mücadele olarak adlandırdığı  “1- işbirliğini güçlendirme 2- Sınır ötesi suçlarla  ortaklaşa mücadele etme 3- Bölgesel  güvenlik  ve Kuşak ve Yol projesinin  sorunsuz olarak  inşasını tamamlama “,  kültür ve sporda ve siyasallaşmaya karşı olduklarını  belirterek Üye ülke liderlerine ”  2022’de  Pekin’de yapılacak Kış Olimpiyatlarını oybirliğiyle desteklemeleri ”  gereğine vurgu yaptı.