logo

trugen jacn
24 Ağustos 2015

EKONOMİK BUHRAN VE SAVAŞA SÜRÜKLENEN DÜNYADA UYGURLAR

mehmet-emin-.-1

 

Mehmet Emin HAZRET

 

1929’da  ABD.’de çok büyük bir  ekonomik buhran  patlak verdi. Ekonomik buhranın yarattığı küresel travma ise,  Avrupa’yı ikinci dünya savaşına sürükledi.ABD Avrupa’ya silah satarak bu krizden çıktı.Ama Avrupa kriz içinde bir birini yok ederek çok  daha derin krizlere sürüklendiler. Bu savaş hortumu  zamanla  dünyanın diğer bölgelerini  de içine çekti.

Bugün dünya ülkelerinin yıllık  GSYH  toplamı  60 trilyon dolar olarak tahmin edilmektedir. . Ancak küresel piyasaya sürülen sıcak para miktarı 600 trilyon dolardan çok daha fazladır. Dünyayı felakete sürükleyecek ekonomik tsunami’nin geleceğinden halklar habersizdir, ancak Ülkelerin merkez bankaları durumu gayet iyi biliyorlar. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin  Merkez bankaları muhtemel bu  tsunami’yi ertelemek için tek bir yönteme baş vurmaktadır; sürekli Para basmak. ABD merkez bankası FED’in 200 yıllık parasal genişlemesi 825 milyar dolara ulaşmışken, 2008. Krizinden sonraki 5 yıl içinde parasal genişleme 3,5 trilyon dolara yükselmiştir. Yanı ABD geçmiş 200 yılda bastığı paranın 4 katını  son 5 yılda basmış ve piyasaya sürmüş bulunuyor.

2008 krizi öncesinde bu bankalar arasında The Bank of America 2,5 trilyon dolar, JP Morgan Chase; 2,2 trilyon dolar, Citigroup; 1.9 trilyon dolar ve Wells Fargo 1.3 trilyon dolar varlığa sahipti. Bu dört bankanın  varlıklarnın toplamıı,  8 trilyon dolar civarında idi. Ancak üst üste borçlanarak piyasada gezen kağıtlar ile JP Morgan Chase; 91 trilyon dolar, Bank of America; $40 trilyon dolar, Citibank; 37 trilyon dolar, Wells Fargo-Wachovia; 5.5 trilyon dolar yüksek riskli daha doğrusu karşılığı olmayan borç yaratmıştı. Bunların en risklisi JP Morgan Chase’in icadı olan Credit Default Swaps (CDS) yukarıda sayılan dört bankaya ilaveten İngiltere’nin en büyük bankasının uzantısı olan HSBC Bank USA ile birlikte tüm borçların %95’ini pazarlamıştı. Kriz ile birlikte bu bankalar Federal Rezerve, ABD Hazine Bakanlığı ve Beyaz Saray tarafından her aşamada korundu ve yardım edildi. 2008 krizini yaratanlar Obama’nın ikinci döneminde iktidarın kilit noktalarına getirilerek terfi ettirildiler. 2010’dan beri ise kur savaşı devam ediyor.

Japonya merkez bankası BOJ nin bastığı para Japonya 2008.krizinden sonra 5 yıl içinde milli gelirinden 30 misline,2014 sonu itibarı ile 50 misline çıktı. Japonya’nın son 3 sene içinde Piyasaya sürdüğü para miktarı 3 trilyon dolar civarında.

Çin yönetimi, kalabalık  nüfusuna  istihdam  yaratmak için yeni üretim tesisleri ile yeni iş sahaları açtı.Buralarda üretilen çok ucuz ve  hatta zararına imal ettiği   mallarla küresel fiyat dengesini kendi lehine bozdu. Çin günümüzde,kalabalık  genç iş gücü düşük maliyetli işçi ücretleri, ihracata dayalı üretim ekonomisi vebenzeri gibi büyüme yapısı ile 1929 yılı krrizinin öncesindeki ABD  ekonomisini  anımsatıyor.Ekonomiyi canlandırmak için sürekli para basan ve piyasaya sürekli para pompalayan Çin’de oluşan finansal köpük, dünya ekonomisini ağır tahribata uğratacak boyutlara ulaşmıştır.

Çin,elde ettiği GSYH nin 28%ni tüketiyor. Bu oran ABD.’ de 76%, Brezilya’da 67%, Japonya’da 60%,Almanya’da 59%,Hindistan’da ise,  52% olarak gerçekleşmektedir. Çin’in iç tüketimi ise, Federal Almanya iç tüketiminin  ancak, yarısına denk gelmektedir.2007 yılında  14% büyüyen Çin ekonomisinin  2015’deki  büyümesi ise, % 7’lerin   altında seyrediyor.Yabancı ekonomistler Çin’in 2015 ‘deki büyümesini  % 4-5 arası olarak  gerçekleşeceğini   tahmin etmektedirler. Çin’in  ithalatı,ihracata bağlı olarak sürekli düşüyor. Çin’in üretim’de kapasite kullanım oranı % 47’lere  kadar gerilemiştir.  Çin ekonomisinin lokomotifi olan inşaat sektörü ise, durgunluk içinde seyretmektedir. İnşaat sektörünün temel malzemeleri olan demir,çelik,çimento ve vebenzeri üretimlerin dünya’daki toplam üretimlerinin  %  50’sını   karşılayan Çin,bu sektörde de büyük  daralma ve sıkıntı ile karşılaşmaktadır.

12 Haziran 9 ile 09 temmuz 2015 tarihleri arasında geçen  3 hafta içerisinde   Çin borsasının ani çöküşünden  dolayı, buharlaşan para miktarı 3,2 trilyon dolardır. Çince saygın ekonomi gazetesi “Bloomberg reported” hükümetin şimdiye kadar borsadaki kan kaybını durdurmak için piyasaya  480 milyar dolar sıcak para aktardığını  yazmıştır.Ayrıca,bundan ayrı olarakÇin Maliye bakanlığı  hisse senetlerinin değer kaybetmesini önlemek için hisse senedi satın almış ve bu yolla da  borsaya 500 milyar Yuansıcak para pompalamıştır. İMF verilerine göre Çinin piyasaya bıraktığı para miktarı 36 trilyon dolar değerindedir. Çinin Para makineleri vardiya ile çalışmaktadır. Çin şeffaf bir ülke olmadığı için  piyasaya ne kadar para pompaladığını bilmek zordur. Ancak Çin istatistik idaresi internet sayfasında gösterilen rakamlarda, 2014.yılı her ay piyasaya 200 milyar yuan Çin parası sürülmüştür. Çin ekonomistleri bu miktarın 400 milyar olduğunu iddia etmektedir. Çin ekonomisi 7%nin altına inen ağustos 2014.ayında ek olarak 700 milyar,eylülde 500 milyar,sonraki aylarda da bu hacimde ek para piyasaya sürülmektedir.

Merkezi Londradaki “Fathom Consulting” kuruluşundan  Çin ekonomi uzmanı  Erik Britton  Alman Radyosu Çince bölüme verdiği söyleyişte“Çinin açıkladığı 7% büyüme rakamları hayal ürünüdür. gerçek büyüme oranı 2.8% ,bu rakam önümüzdeki sene 1% e düşecek”diye açıkladı. Erik Britton, tahminlerini Çinin enerji serfiyatı, demir yol taşımacılığı ve banka kredisinden ibaret 3 kalem rakamlarına bakarak hesapladığını söyledi. Çin sadece para basarak,piyasaya para dağıtarak krizi örtmeye veya geciktirmeye çalışıyor.Ancak Çin’deki enflasyon,bilhassa gıdadaki fiyat artışı füze gibi yükselmekte,tüm katı bürokratik  engeller işe yaramamaktadır.Çinin borcu ise milli gelirinden 282 misli büyüklüktedir.

Dünyadaki bütün merkez bankaları para basmakta serbesttir.  Ancak kimsenin bu paralar karşılığında belli oranda altın tutma zorunluluğu yoktur. ABD başkanı  Richard Nexun 1971.yılı doların altına çevrilme zorunluluğunu ortadan kaldırdı. O tarihten beri,eğer bir kriz patlayıp bir çuval doları bankaya götürüp karşılığında bir dolar bile alınamıyorsa,bu durumdan bankalar sorumlu değildir.Bu yüzden ABD nin dolar basması önünde hiçbir engel yoktur.Amerika sadece para basma makinesine dayanarak dünyadan ucuz mal satın alabiliyor,kredi sağlayabiliyor.Diğer büyük ekonomiler ABD nin izinden gidiyor.Ülkeler çılgınca para basma yarışı içindeler.

Dünyada en çok üretilen ürün kağıt para ve silahtır. Dünya tarihte görülmemiş ve korkunç bir ekonomik krize sürüklenmektedir. Kriz patladığında Amerikan doları dahil tüm ülke paraları  değeri olmayan kağıtlara dönüşecektir. Güç olmaktan çıkacaktır.Para değeri olan sadece altın ve gümüş olacaktır. Zenginlik kapışmak için Devriye gerçek güç olarak silah girecektir.  Dünya ekonomik krize, daha doğrusu savaş  ortamına sürklenmektedir.

Günümüzde Doğu Türkistan’da yaşayan Uygur Türkleri toplum olarak,kendi başlarına Çin’i etkileyebilecek bir ekonomik güç değildir. Ancak Çin ekonomisini ciddi biçimde etkileyebilecek potansiyele sahiptir. Dünya küresel ekonomik krize, küresel ekonomik krizden küresel savaşa sürüklenirse, bu krizden en çok etkilenecek olan toplum yine Uygurlar olacaktır.

Çin dilinde krize “危机- weiji”denir. 危-wei-tehlike,kriz anlamına gelir. 机- Ji-fırsat demektir. Tehlike veya kriz içinde fırsat vardır. Ancak bu deyim, akıl ve gücü doğru ve yerinde kullananlar için geçerlidir. Uygur toplumu Çin esaretinde tehlike altında ve acı çekerek kriz içinde yaşamaktadır. Krizi fırsata dönüştürmek için  biz Uygurların daha hazırlıklı ve rasyonel olmamız gerekmektedir.

Kaynaklar:

  • 张欣:中国政府靠印钞票维稳股市造成通胀风险
  • 中国制造迎接中国消
  • 危机靠印钞掩盖 中共央行再造万亿到市场
  • 2020 Büyüyen Kriz Müthiş Fırsat –Erkan ÖZ
  • 中国经济增速7%?经济学家很怀疑
Etiketler: » » » » » »
Share
1549 Kez Görüntülendi.